Neurolodzy i psychiatrzy łączą siły dla zdrowia mózgu

– W obliczu szybko rosnącej zachorowalności na choroby mózgu konieczna jest współpraca wielu środowisk i zintensyfikowanie działań na rzecz zdrowia mózgu. Dlatego aby nasze apele o potraktowanie zdrowia mózgu jako priorytetu w polityce zdrowotnej państwa wybrzmiały głośniej i dobitniej, jednoczymy siły i tworzymy koalicję na rzecz zdrowia mózgu – ogłosiła prof. dr hab. Alina Kułakowska, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, która zdobyła tytuł Wizjoner Zdrowia 2025. W skład koalicji weszli neurolodzy, psychiatrzy, a także organizacje pacjentów.

Jak wyjaśniła prof. Kułakowska, zarówno neurologia, jak i psychiatra zajmują się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób mózgu. Obie te dziedziny powinny się zbliżyć i wspólne działać na rzecz zdrowia mózgu, którego funkcjonowanie wpływa na każdą sferę życia – od zdolności poznawczych, przez zdrowie psychiczne, sprawność fizyczną, aż po ogólną jakość życia.

– Nie ma zdrowia bez zdrowia mózgu, a mój mózg to ja. To organ, który warunkuje nasz dobrostan i całe nasze funkcjonowanie. Musimy o niego dbać, wiedzieć, jak to robić, a jeśli pojawią się jakieś niepokojące objawy, musimy mieć zapewnioną właściwą diagnostykę i leczenie – mówi prof. Kołakowska.

Przypomina, że współczesna medycyna pozwala już na skuteczne leczenie wielu chorób mózgu, a w nieodległej przyszłości możliwości diagnostyczno-terapeutyczne będą coraz większe. – W parze z rozwojem medycyny musi jednak iść wzrost finansowania oraz usprawnienie organizacji systemu opieki nad pacjentami z chorobami mózgu, a także systemowe działania prewencyjne – przekonuje prof. Alina Kułakowska.

Jak dbać o mózg?

Choroby mózgu stanowią ogromne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej. Wspólne działania w zakresie profilaktyki i leczenia mogą zmniejszyć koszty społeczne i ekonomiczne tych schorzeń. Podstawą jest profilaktyka i edukacja na temat higieny mózgu, prowadzona od najmłodszych lat. Wiele czynników powoli, systematycznie degraduje mózg, ale ponieważ jest to proces długotrwały i przebiegający podstępnie, pacjenci nie zdają sobie z tego sprawy. Najbardziej szkodzą używki: alkohol, papierosy i substancje psychoaktywne, zatem aby dbać o zdrowie mózgu, powinniśmy ich unikać.

Zdrowiu mózgu służą: regularna aktywność fizyczna (która poprawia przepływ krwi w naczyniach mózgowych oraz stymuluje produkcję substancji neuroprotekcyjnych), prawidłowy sen (podczas snu mózg regeneruje się i dochodzi do „posprzątania” nagromadzonych w ciągu dnia szkodliwych produktów przemiany materii), zdrowa dieta, w tym odpowiednie nawodnienie organizmu (mózg w 90% składa się z wody, dlatego nawet niewielkie odwodnienie powoduje pogorszenie pamięci i koncentracji) . Dbając o dobrą kondycję zdrowotną całego organizmu, dbamy także o nasz mózg. W profilaktyce chorób mózgu, a szczególnie udarów, bardzo ważne jest skuteczne leczenie współwystępujących chorób, takich jak: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, hiperlipidemia, cukrzyca oraz otyłość.

Wdrożenie zaleceń – mówią neurolodzy – jest niezwykle istotne, bo zachorowalność gwałtownie rośnie, pogarszając jakość życia milionów osób. Już teraz w Polsce żyje około 50 tys. osób ze stwardnienie rozsianym, ok. 90 tys. osób ma chorobę Parkinsona, ok. 300 tys. osób cierpi na padaczkę, aż pół miliona osób ma chorobę Alzheimera, ok. 90 tys. osób co roku doznaje udaru mózgu, a 15% społeczeństwa choruje na migrenę! Wzmocnienie profilaktyki zmniejszy obciążenia społeczne, bo zapobieganie chorobom mózgu i ich wcześniejsze wykrywanie może znacząco poprawić jakość życia pacjentów oraz ich rodzin, a także obniżyć koszty leczenia.

Zdrowie mózgu musi być priorytetem

Jak podkreśla prof. Kułakowska, równie ważne jak profilaktyka jest zadbanie o osoby, które już zachorowały. Konieczne jest usprawnienie ścieżek diagnostyczno-terapeutycznych pacjentów. 

W ostatnich latach bardzo poprawił się dostęp do nowoczesnych technologii lekowych – zrefundowano kilkadziesiąt tzw. cząsteczko-wskazań, a wiele z tych nowoczesnych terapii jest refundowanych w ramach programów lekowych, których w neurologii jest obecnie kilkanaście. Neurolodzy borykają się jednak z niedoszacowaniem wycen i kontraktów na realizację programów lekowych. W zeszłym roku pojawił się problem z zapłatą placówkom medycznym za tzw. nadwykonania, w tym również za leki. – Wskazuje to na potrzebę reformy programów lekowych, która powinna iść w parze z tworzeniem sieci ośrodków neurologicznych o różnym stopniu referencyjności. To pozwoli lepiej wykorzystać możliwości, jakie niosą nowe terapie i programy lekowe – mówi prof. Alina Kułakowska.

Jak podkreśla Polskie Towarzystwo Neurologiczne, nadrzędnym celem jest to, aby zdrowie mózgu zostało potraktowane jako priorytet w polityce zdrowotnej państwa.