W badaniach populacyjnych wykazano, że otyłość i palenie papierosów stanowią czynnik ryzyka powstawania zmian typu acne inversa. 96 proc. chorych z trądzikiem odwróconym paliło ponad 20 papierosów dziennie, a u 50 proc. stwierdzono nadwagę. Uważa się, że nikotyna działa poprzez: nasilenie hiperkeratozy w mieszkach włosowych, hamowanie apoptozy neutrofilów, pobudzenie ich chemotaksji, wzrost hydrooksydacji estrogenów, wazokonstrukcję, zmniejszenie saturacji tlenem oraz spadek produkcji prostacyklin.[12]

Opisywano również rolę czynników hormonalnych w etiologii acne inversa. Schorzenie prawie zawsze rozpoczyna się po okresie dojrzewania, a ustępuje częściowo lub całkowicie po menopauzie.[1,13] Rozważa się także wpływ androgenów na przebieg trądziku odwróconego, jednak u większości pacjentów badania hormonalne są prawidłowe.

Otyłość oraz cukrzyca występują u dużego odsetka pacjentów, ale ocena związku przyczynowo-skutkowego jest kontrowersyjna. Prawdopodobnie nadwaga prowokuje ocieranie w fałdach skóry, co przyczynia się do nasilenia rogowacenia mieszkowego. W piśmiennictwie znaleziono także doniesienia o prowokowaniu procesu chorobowego przyjmowaniem litu, glikokortykosteroidów lub niektórych witamin.[1,14]

Diagnostyka i najczęściej występujące powikłania

Tabela 3. Klasyfikacja trądziku odwróconego wg Hurleya

Najbardziej znaną klasyfikacją zmian w przebiegu acne inversa jest skala Hurleya przedstawiona w tabeli poniżej (tab. 3).

Schorzenie może współistnieć z zapalnymi chorobami jelit, spondyloartropatiami, zapaleniami mieszków włosowych, innymi chorobami przebiegającymi z hyperergią, wrodzonymi zaburzeniami keratynizacji oraz rakiem kolczystokomórkowym. Nie wykazano natomiast współistnienia z cukrzycą, hipercholesterolemią, trądzikiem zwykłym, złą higieną, używaniem dezodorantów, depilacją, maceracją i okluzją.[2,12]

Najczęstszymi powikłaniami trądziku odwróconego są blizny i zakażenia. Ze względu na przewlekły proces zapalny mogą również pojawiać się powikłania układowe, takie jak niedokrwistość, hypoproteinemia, zespół nerczycowy, artropatie, wtórny obrzęk limfatyczny (moszny lub sromu), przetoki odbytnicy, pochwy, cewki moczowej i pęcherza moczowego.[12]

Jednym z opisywanych powikłań trądziku odwróconego jest reaktywne zapalenie stawów. Zapalenie błony maziowej, trądzik, hyperostoza i zapalenie kości zostały opisane u chorych z acne inversa jako tzw. zespół SAPHO. U pacjentów obserwowano także przypadki współistnienia piodermii zgorzelinowej oraz wtórnej amyloidozy z układowym zajęciem nerek i serca. Inne możliwe powikłanie to śródmiąższowe zapalenie rogówki, które może prowadzić do perforacji.[2]

Zagrażającym życiu powikłaniem jest rak kolczystokomórkowy. Jest to sytuacja stosunkowo rzadka, ale guzy te są agresywne, z tendencją do wczesnych przerzutów.[12]

Diagnostyka różnicowa obejmuje: ropnie okołoodbytnicze, czyraki, przetoki, promienicę, gruźlicę, grzybicę głęboką, atypowe mykobakteriozy, ziarniniaka pachwinowego, a także piodermię zgorzelinową.[2]

Pomyłki diagnostyczne są bardzo częste, co prowadzi do błędów terapeutycznych, gdyż leczenie trądziku odwróconego różni się znacznie od terapii w wymienionych w różnicowaniu schorzeniach. W rezultacie oznacza to liczne niepowodzenia lecznicze. Szczególnie popularnym błędem jest traktowanie zmian jako czyraków lub trądziku pospolitego.

Środki farmakologiczne

Tabela 4. Konsensus leczenia trądziku odwróconego JDDG 2012

Standardy terapii acne inversa przybliżono w tabeli 4. 

Leczenie farmakologiczne trądziku odwróconego zwykle przynosi tylko efekty krótkotrwałe. Jednak ze względu na możliwe przeciwwskazania do leczenia zabiegowego, a także obawy pacjentów związane z tego typu terapią, często leczenie zachowawcze jest wstępnie wybierane.[14,15]

Dość często jako leczenie z wyboru zalecane są antybiotyki ogólne (tetracklina, minocyklina, cyprofloksacyna, klindamycyna, cefalosporyny) lub miejscowe (erytromycyna, klindamycyna). Ze względu na jedynie doraźne efekty tego typu terapii, powinno się je stosować tylko w zaostrzeniach choroby lub jako leczenie okołooperacyjne. Natomiast ostatnio rekomendowanym połączeniem jest klindamycyna z ryfampicyną.[12,14,15]