Okiem praktyka

Wszawica – jak przerwać łańcuch zarażeń

lek. Anna Kisielnicka1

dr hab. n. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz2

lek. Martyna Sławińska2

1 Dermatologiczne Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

2Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Aneta Szczerkowska-Dobosz, Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii GUMed, ul. Mariana Smoluchowskiego 17, 80-214 Gdańsk, e-mail: adobosz@gumed.edu.pl

  • Rozpoznanie odmian wszawicy
  • Preparaty zarejestrowane w terapii – który i kiedy wybrać
  • Czynniki decydujące o zwiększonej częstotliwości występowania wszawicy

Wszawica (pediculosis) stanowi wciąż aktualny problem. Choroba ta jest nadal dość powszechna i dotyczy wszystkich populacji bez względu na wiek, płeć, status społeczno-ekonomiczny oraz rozmieszczenie geograficzne. Dane epidemiologiczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) podają, że może dotyczyć nawet 2-10% populacji. Ponadto, w ciągu ostatniej dekady liczba ta zwiększyła się z powodu wykształcenia oporności wszy na powszechnie stosowane środki farmakologiczne o neurotoksycznym na pasożyty mechanizmie działania – głównie permetrynę3-6. Badania przeprowadzone wśród populacji europejskiej wykazały znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi obszarami, w których częstość inwazji pasożytniczej waha się między 1 a 20% populacji, przy czym 40% z tych zachorowań dotyczy dzieci2.

Zróżnicowane przyczyny występowania wszawicy u dzieci i u dorosłych

Brak jest dostępnych danych na temat częstości zachorowań w Polsce. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, nie wykonuje się profilaktycznych badań czystości ciała i odzieży wśród uczniów, ponieważ uznano je za naruszające założenia Konwencji Praw Dziecka7. Co więcej, wszawica nie została ujęta w wykazie zakażeń i chorób zakaźnych oraz nie podlega obowiązkowym zgłoszeniom do powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych. Tymczasem wzrost sprzedaży środków zwalczających wszy oraz raportowana większa liczba zwolnień wystawianych przez ZUS z powodu wszawicy wskazuje, że częstość zachorowań wzrasta3,4.

Wszawica jest jedną z najczęstszych infestacji pasożytniczych populacji dziecięcej i jest szczególnie rozpowszechniona u dzieci w wieku od 3 do 12 lat, zarówno w krajach nisko-, jak i wysoko rozwiniętych. Czynniki decydujące o zwiększonej częstości wszawicy u dzieci obejmują:

  • przebywanie w licznych grupach (żłobki, przedszkola, kolonie)
  • bliski kontakt dzieci podczas wspólnych zabaw
  • niewykształcone zachowania higieniczne i wspólne korzystanie z przedmiotów codziennego użytku (grzebienie, okrycia głowy).


Obserwuje się sezonowy wzrost zachorowań w okresie letnim i zimowym, który najprawdopodobniej spowodowany jest okresami wolnymi od nauki i częstszymi kontaktami z rówieśnikami. Ponadto wszawica głowowa znacznie częściej występuje u dziewczynek niż u chłopców, co jest tłumaczone różnicą w długości włosów2,4.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kliniczne odmiany wszawicy

Wszawica jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez stawonoga – wesz ludzką Pediculus humanus. Człowiek jest jedynym żywicielem wszy ludzkiej. Wszawica występuje w [...]

Wszawica głowowa

Wszawica głowowa (Pediculosis capitis) jest najczęściej spotykaną postacią choroby, której główną manifestacją kliniczną jest świąd skóry owłosionej głowy, pojawiający się około [...]

Wszawica łonowa

Wszawica łonowa (Pediculosis pubis) charakteryzuje się obecnością larw oraz dojrzałych osobników w okolicy narządów płciowych i podbrzusza z towarzyszącym świądem, a [...]

Wszawica odzieżowa

Wszawica odzieżowa (Pediculosis vestimenti) rozpoznawana jest w przypadku obecności postaci rozwojowych wszy na owłosionych obszarach ciała stykających się z zainfekowaną odzieżą. [...]

Drogi zarażenia i choroby przenoszone przez wszy

Transmisja zarażenia odbywa się najczęściej przez bezpośredni kontakt z zarażonym człowiekiem oraz pośrednio z jego rzeczami codziennego użytku3,4.

Dry/wet combing i trichoskopia w diagnostyce wszawicy

Podstawową metodą diagnostyczną wszawicy jest badanie fizykalne z oględzinami całej skóry, a szczególnie okolic skóry najczęściej zajmowanych przez wszy:

Farmakologiczne i niefarmakologiczne metody leczenia

Szybkie wprowadzenie leczenia, a nawet izolacja chorych, są niezbędne w skutecznej terapii. Podstawowym warunkiem sukcesu terapeutycznego jest połączenie metod niefarmakologicznych i [...]

Podsumowanie

Wszawica jest częstą chorobą pasożytniczą dotyczącą krajów zarówno nisko-, jak i wysoko rozwiniętych. Największe rozpowszechnienie obserwuje się w populacji dziecięcej ze [...]

Do góry