Badanie z tego samego roku obejmujące 18 dzieci z umiarkowanym i ciężkim AZS dowiodło, że w trakcie 12-tygodniowego stosowania żelu z 0,006% NaOCl 3 × w tygodniu znacząco obniżyły się parametry IGA (z 3,5 do 0,9), BSA (z 49,5 do 14,8%). Nie zaobserwowano żadnych działań niepożądanych15.
Jedno z najnowszych badań przeprowadzono z udziałem 50 uczestników w wieku od 6 miesięcy do 17 lat, z AZS o nasileniu umiarkowanym i ciężkim, z udowodnioną kolonizacją bakteryjną SA. Pacjenci codziennie stosowali komercyjnie dostępny 0,006% roztwór NaOCl (opakowanie z pompką i dozownikiem). W badaniu oceniono skuteczność przeciwbakteryjną w stosunku do SA wrażliwych na metycylinę (MSSA – methicillin-sensitive Staphylococcus aureus) i MRSA, pobierając wymaz ze zmiany w przebiegu AZS podczas wizyty „zero” oraz po 2 tygodniach. Przed włączeniem badanego preparatu wszyscy pacjenci uzyskali dodatni wynik posiewu w kierunku SA, z czego 7 chorych (14%) było MRSA-pozytywnych, a 43 pacjentów (86%) MSSA-pozytywnych. Po powtórzeniu wymazu po 2 tygodniach 25 z 43 badanych (58%) miało dodatni wynik w kierunku MSSA, natomiast liczba pacjentów ze skórą skolonizowaną MRSA nie uległa zmianie. Wszystkie badane wskaźniki: IGA, EASI, BSA, VAS, FDLQI po 2 tygodniach uległy poprawie od 19,7 do 34,2%, a po 6 tygodniach od 33,6 do 46,0%16. Opisana analiza prowadzi do ciekawych wniosków: podchloryn sodu przyczynia się do poprawy stanu miejscowego pacjentów nie tylko przez działanie przeciwbakteryjne, ale przede wszystkim wskutek właściwości przeciwzapalnych i przeciwświądowych.
W 2018 r. opublikowano wyniki retrospektywnego badania wykonanego w grupie 753 pacjentów, którego celem była ocena, czy miejscowe terapie antybakteryjne, m.in. kąpiel w roztworze podchlorynu sodu, znacząco wpływają na ograniczenie konieczności stosowania antybiotyków. Wykazano brak istotnej różnicy w zakresie potrzeby przyjmowania antybiotyków doustnych w przebiegu zaostrzenia AZS, jednak w grupie stosującej kąpiele z 0,005% NaOCl rzadziej sięgano po antybiotyk w formie miejscowej17. W innym badaniu wykazano natomiast, że kąpiele z NaOCl obniżyły częstotliwość stosowania mGKS, nie zmieniając istotnie częstotliwości stosowania emolientów i leków przeciwhistaminowych18.
Korzyści ze stosowania podchlorynu sodu w terapii AZS
Chociaż podchloryn sodu w badaniach in vitro wykazuje zdolność do eliminacji MRSA, większość badań klinicznych tego nie potwierdza. NaOCl nie przyczynia się również do ograniczenia stosowania antybiotykoterapii doustnej w przebiegu zaostrzeń AZS. Może natomiast istotnie zmniejszyć kolonizację MSSA oraz ograniczyć konieczność sięgania po antybiotykoterapię miejscową, a nawet mGKS. Mimo kontrowersyjnej roli podchlorynu sodu w redukcji liczebności SA jego stosowanie prowadzi do poprawy klinicznej. Wpływa na poprawę w zakresie IGA, BSA, EASI, FDLQI, VAS oraz jakości życia. Ponadto jest bardzo dobrze tolerowane. Działania niepożądane obserwuje się rzadko, głównie w formie podrażnienia skóry. Wykazano, że w przeciwieństwie do innych preparatów antyseptycznych podchloryn sodu nie jest toksyczny dla tkanek i błon śluzowych w modelach ludzkich i zwierzęcych19,20.
Podsumowanie
AZS jest powszechnie występującą chorobą skóry z towarzyszącym intensywnym świądem oraz nasiloną kolonizacją skóry gronkowcem złocistym, która ma negatywny wpływ na jakość życia pacjenta i jego rodziny. Wymaga zindywidualizowanej i niejednokrotnie zintensyfikowanej terapii. W obliczu narastającej oporności drobnoustrojów na antybiotyki oraz ryzyka skutków ubocznych wynikających z częstego stosowania miejscowych glikokortykosteroidów należy sięgać po inne, skuteczne formy terapii. Jedną z rekomendowanych metod leczenia w przypadku nasilenia zmian skórnych są regularne kąpiele wodne z 0,005% podchlorynem sodu. NaOCl wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne oraz przyczynia się do redukcji świądu, jednak mimo prostych zasad stosowania, rekomendacji eksperckich i relatywnie niskich kosztów terapii wydaje się mało popularny i zbyt rzadko zalecany przez dermatologów.