Rozwój piersi to ważny wskaźnik przejścia w dorosłość w życiu każdej kobiety. Występujące w tym zakresie nieprawidłowości mogą skutkować niską samooceną, problemami z samoakceptacją oraz zmniejszeniem poczucia własnej wartości. Większość anomalii u dzieci i młodzieży stanowią zmiany łagodne. Pojawienie się jakiejkolwiek zmiany w obrębie gruczołu piersiowego budzi lęk u rodziców. Lekarze zajmujący się pacjentami pediatrycznymi powinni posiadać wiedzę o patologii piersi, aby móc uspokoić pacjenta i rodziców oraz uniknąć pomyłek w przypadku pojawienia się rzadkich zmian złośliwych.

Thelarche

Powiększenie gruczołów sutkowych (thelarche) to pierwszy objaw rozpoczynającego się pokwitania. Pod wpływem hormonów płciowych powiększają się pączki piersi i pojawiają elementy gruczołowe. W odpowiedzi na estrogeny dochodzi do rozwoju tkanki tłuszczowej i przewodów mlecznych. Za wzrost płacików oraz pączkowanie pęcherzyków odpowiada progesteron¹. Thelarche rozpoczyna się w wieku 8-13 lat, średnio około 10,3 roku życia. W przypadku braku rozwoju piersi do 13 roku życia należy wdrożyć odpowiednie postępowanie diagnostyczne w kierunku opóźnionego dojrzewania płciowego². Średni okres pełnego rozwoju piersi wynosi mniej więcej 4,2 roku³. Rozwój gruczołu piersiowego w trakcie dojrzewania opisywany jest za pomocą skali Tannera, która powstała w 1969 roku⁴ (tab. 1).

Badanie piersi powinno być przeprowadzane rutynowo u wszystkich dzieci w trakcie corocznych lub bilansowych wizyt u lekarza pediatry. Badanie noworodka powinno uwzględniać ocenę wielkości piersi, umiejscowienia brodawek i ewentualnego wycieku z nich oraz obecności dodatkowych brodawek. Asymetryczne powiększenie piersi i/lub wyciek mleczny z brodawek powiązane są z utrzymującą się stymulacją hormonalną pochodzenia matczynego⁵. Badanie dziewczynek w wieku przedpokwitaniowym obejmuje: badanie palpacyjne określające obecność zmian litych, ocenę tkliwości piersi, wycieku z brodawki oraz przedwczesnego thelarche. Przeprowadzenie klinicznego badania piersi pozwala lekarzowi uspokoić nastolatkę, że jej piersi rozwijają się prawidłowo. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości, o których dziewczęta niechętnie informują, jest to okazja do ich identyfikacji i wdrożenia wczesnej diagnostyki i ewentualnego leczenia. U pacjentki w wieku pokwitaniowym badanie piersi przeprowadzane jest w pozycji leżącej na plecach, uniesione ramię w pozycji odwiedzionej powinno być umieszczone za głową pacjentki. Piersi badamy opuszkami palców zgodnie z ruchem wskazówek zegara, koncentrycznie⁴. Dodatkowo oceniamy palpacyjnie węzły chłonne pachowe, nad- i podobojczykowe.