Kiedy choroby endokrynologiczne matki są wskazaniem do pogłębionej diagnostyki stanu płodu
dr hab. n. med. Michał Kunicki
- Objawy i rozpoznawanie chorób tarczycy, nadnerczy oraz przysadki u ciężarnych
- Związek między wybranymi chorobami endokrynologicznymi u matki a powikłaniami płodowymi
- Wpływ tych patologii endokrynologicznych i sposobów ich leczenia na przebieg ciąży oraz rozwój płodu
W swojej praktyce lekarskiej położnicy mogą spotkać pacjentki z różnymi chorobami endokrynologicznymi, które występowały przed ciążą lub po raz pierwszy zostały rozpoznane w czasie jej trwania. Najczęściej są to choroby tarczycy. Inne patologie endokrynologiczne występują zdecydowanie rzadziej i zdarza się, że lekarz pracujący w sali porodowej w ogóle nie spotyka ciężarnych z takimi problemami lub zetknie się z nimi raz, co najwyżej kilka razy, w swojej karierze.
Rozpatrując wpływ tych zaburzeń na konieczność przeprowadzenia dogłębnej diagnostyki u płodu, wyróżniłbym dwie sytuacje, z jakimi może mieć do czynienia lekarz. Po pierwsze, najczęściej są to zdiagnozowane przed ciążą choroby endokrynologiczne, które prowadzą do określonych powikłań matczyno-płodowych, po drugie – nierozpoznane w czasie ciąży i nieleczone bądź niewłaściwie leczone choroby endokrynologiczne. Czasami wpływ na płód mogą mieć leki przyjmowane przez matkę mimo prawidłowo przeprowadzonej terapii. Ważne, aby w wybranych przypadkach w diagnostyce różnicowej określonych powikłań płodowych pamiętać o możliwości ich związku z chorobami endokrynologicznymi czy leczeniem tych zaburzeń.
Choroby tarczycy
Do najczęstszych patologii endokrynologicznych, z którymi mają do czynienia lekarze endokrynolodzy i położnicy, należą niedoczynność i nadczynność tarczycy.
Niedoczynność tarczycy
W praktyce lekarze położnicy często spotykają kobiety z rozpoznaną najczęściej przed ciążą lub na początku ciąży niedoczynnością tarczycy. W krajach bez stwierdzonego niedoboru jodu zazwyczaj występuje ona w przebiegu przewlekłego autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy, czyli choroby Hashimoto. Inne, rzadziej stwierdzane przyczyny to: stan po terapii radiojodem lub przebyta tyreoidektomia oraz nieadekwatne dawki tyreostatyków stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy. Częstość występowania niedoczynności tarczycy w ciąży szacuje się na 1-2%1.
Nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do wystąpienia: niedokrwistości, nadciśnienia tętniczego, stanu przedrzucawkowego, przedwczesnego odklejenia się łożyska, a także do poronień i martwych porodów. Rozpoznanie u matki ustala się na podstawie wywiadu i wyników badań hormonalnych – stężenia tyreotropiny (TSH – thyroid-stimulating hormone) oraz wolnej tyroksyny (fT4 – free thyroxine).
