Podsumowanie

Brakuje aktualnych polskich wytycznych dotyczących postępowania antykoncepcyjnego po porodzie i w okresie laktacji. Rekomendacje są pomocne przy wyborze zarówno rodzaju antykoncepcji, jak i najbardziej odpowiedniego czasu jej zastosowania. Dostępne rekomendacje dotyczące zastosowania antykoncepcji po porodzie i w okresie karmienia piersią znacznie się od siebie różnią, co powoduje, że konieczna jest indywidualizacja czasu podjęcia działań antykoncepcyjnych i wyboru rodzaju antykoncepcji w zależności od preferencji pacjentki oraz obecności czynników ryzyka wystąpienia powikłań związanych z jej zastosowaniem. Niskodawkowe jednoskładnikowe leki antykoncepcyjne nie zwiększają istotnie ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna ze względu na obecność estrogenów może być zastosowana nie wcześniej niż 6 miesięcy po porodzie u kobiet karmiących piersią. Z kolei wkładki wewnątrzmaciczne mogą być zakładane podczas cięcia cesarskiego oraz do 48 godz. po urodzeniu dziecka.

ABSTRACT

Hormonal contraception after childbirth and during lactation

After childbirth, contraception reduces maternal and infant deaths. WHO recommends waiting 2 or more years after childbirth before conceiving again. Breastfeeding influences when contraception should be started and which methods can be used. During lactation, another method of contraception should be introduced after six months of lactational amenorrhea or even sooner if the menstrual cycle returns or breastfeeding stops. The risk of venous thromboembolism is high in the puerperium, particularly during the first 3 weeks. Low-dose progestogen-only contraception is not associated with an increased risk of venous thromboembolism. Combined hormonal contraception may be used after 6 months postpartum by breastfeeding women. Intrauterine devices and LNG-IUS can be inserted during caesarean section or within 48 h of vaginal delivery. Different existing recommendations on contraception method use after delivery and during lactation lead to individualisation of the timing and choice of form of contraception. The risk of thromboembolism should be taken into account.

Zalecane piśmiennictwo

1. American College of Obstetricians and Gynecologists. Postpartum birth control. Updated 2021, November. https://www.acog.org/womens-health/faqs/postpartum-birth-control. Dostęp 18.05.2023

2. Armstrong MA, Raine-Bennett T, Reed SD, et al. Association of the timing of postpartum intrauterine device insertion and breastfeeding with risks of intrauterine device expulsion. JAMA Netw Open 2022;5(2):e2148474. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2021.48474

3. Contraceptives, oral, combined. In: Drugs and lactation database (LactMed). Bethesda: National Institute of Child Health and Human Development, 2006. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501295/. Dostęp 18.05.2023

4. Douxfils J, Klipping C, Duijkers I, et al. Evaluation of the effect of a new oral contraceptive containing estetrol and drospirenone on hemostasis parameters. Contraception 2020;102(6):396-402. doi: 10.1016/j.contraception.2020.08.015

5. Espey E, Ogburn T, Leeman L, et al. Effect of progestin compared with combined oral contraceptive pills on lactation: a randomized controlled trial. Obstet Gynecol 2012;119(1):5-13. doi: 10.1097/AOG.0b013e31823dc015

6. European Medicines Agency. Combined hormonal contraceptives. EMA, 2014. https://www.ema.europa.eu/en. Dostęp 16.10.2022

7. Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare. Clinical guideline: contraception after pregnancy. January 2017. https://www.fsrh.org/documents/contraception-after-pregnancy-guideline-january-2017/. Dostęp 18.05.2023

8. Faculty of Sexual and Reproductive Healthcare. UK medical eligibility criteria for contraceptive use. April 2016. https://www.fsrh.org/documents/ukmec-2016/. Dostęp 18.05.2023

9. Glasier A, Bhattacharya S, Evers H, et al.; Annual Capri Workshop Group. Contraception after pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand 2019;98(11):1378-85. doi: 10.1111/aogs.13627

10. Grandi G, Del Savio MC, Tassi A, et al. Postpartum contraception: a matter of guidelines. Int J Gynaecol Obstet 2024;164(1):56-65. doi: 10.1002/ijgo.14928

11. Grisaru-Granovsky S, Gordon ES, Haklai Z, et al. Effect of interpregnancy interval on adverse perinatal outcomes – a national study. Contraception 2009;80(6):512-8. doi: 10.1016/ j.contraception.2009.06.006

12. Henkel A, Lerma K, Reyes G, et al. Lactogenesis and breastfeeding after immediate vs delayed birth-hospitalization insertion of etonogestrel contraceptive implant: a noninferiority trial. Am J Obstet Gynecol 2023;228(1):55.e1-9. doi: 10.1016/j.ajog.2022.08.012

13. Lopez LM, Grey TW, Stuebe AM, et al. Combined hormonal versus nonhormonal versus progestin-only contraception in lactation. Cochrane Database Syst Rev 2015;2015(3):CD003988. doi: 10.1002/14651858.CD003988.pub2

14. McKinney J, Keyser L, Clinton S, et al. ACOG Committee Opinion No. 736: Optimizing postpartum care. Obstet Gynecol 2018;132(3):784-5. doi: 10.1097/AOG.0000000000002849

15. Morimont L, Haguet H, Dogné JM, et al. Combined oral contraceptives and venous thromboembolism: review and perspective to mitigate the risk. Front Endocrinol (Lausanne) 2021;12:769187. doi: 10.3389/fendo.2021.769187

16. Phillips SJ, Tepper NK, Kapp N, et al. Progestogen-only contraceptive use among breastfeeding women: a systematic review. Contraception 2016;94(3):226-52. doi: 10.1016/ j.contraception.2015.09.010

17. Pieh Holder KL. Contraception and breastfeeding. Clin Obstet Gynecol 2015;58(4):928-35. doi: 10.1097/GRF.0000000000000157

18. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Reducing the risk of thrombosis and embolism during pregnancy and the puerperium. Green-top Guideline No. 37a. April 2015. https://www.rcog.org.uk/media/qejfhcaj/gtg-37a.pdf. Dostęp 18.05.2023

19. Sothornwit J, Werawatakul Y, Kaewrudee S, et al. Immediate versus delayed postpartum insertion of contraceptive implant for contraception. Cochrane Database Syst Rev 2017;4(4):CD011913. doi: 10.1002/14651858.CD011913.pub2

20. Tepper NK, Phillips SJ, Kapp N, et al. Combined hormonal contraceptive use among breastfeeding women: an updated systematic review. Contraception 2016;94(3):262-74. doi: 10.1016/j.contraception.2015.05.006

21. World Health Organization. Family planning/contraception methods. November 2020. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/family-planning-contraception. Dostęp 18.05.2023

22. World Health Organization. Report of a WHO technical consultation on birth spacing: Geneva, Switzerland 13-15 June 2005. WHO. Report No.: WHO/RHR/07.1. 2007. https://apps.who.int/iris/handle/10665/69855. Dostęp 18.05.2023

Do góry