W ciągu ostatnich dwóch dekad wielokrotnie publikowano wytyczne dotyczące zarówno echokardiograficznej oceny funkcji rozkurczowej, jak i optymalizacji algorytmów rozpoznawania rozkurczowej niewydolności serca. Obecnie obowiązujące dokumenty pochodzą odpowiednio z 2016 r. (rekomendacje Amerykańskiego Towarzystwa Echokardiograficznego i Europejskiej Asocjacji Obrazowania Sercowo-Naczyniowego poświęcone ocenie funkcji rozkurczowej) i 2019 r. (dokument Asocjacji Niewydolności Serca Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego na temat rozpoznawania niewydolności z zachowaną frakcją wyrzutową)^1,2. W 2020 r. prestiżowe czasopismo „JACC Cardiovascular Imaging” wydało numer poświęcony nieinwazyjnej ocenie funkcji rozkurczowej, na łamach którego eksperci poddają dyskusji obowiązujące wytyczne oraz proponują ich dalsze możliwe modyfikacje³. Ponadto od wielu lat szeroki obszar zagadnień związanych z oceną funkcji rozkurczowej lewej komory jest intensywnie eksplorowany naukowo, stanowiąc dla wielu pasjonatów echokardiografii ciągle aktualne wyzwanie.

Artykuł jest próbą podsumowania bieżącej wiedzy na temat technik oceny, rekomendowanych algorytmów i przydatnych klinicznie informacji, jakich w zakresie oceny funkcji rozkurczowej powinno dostarczać spoczynkowe i wysiłkowe badanie echokardiograficzne.

Podłoże patofizjologiczne dysfunkcji rozkurczowej i możliwości jej oceny

Podłożem patofizjologicznym dysfunkcji rozkurczowej są zaburzenia relaksacji, przerost mięśnia lewej komory oraz włóknienie miokardium, które prowadzą do podwyższonych ciśnień napełniania lewej komory, zwiększonego ciśnienia w lewym przedsionku, a w konsekwencji także w krążeniu płucnym oraz rozwoju objawowej niewydolności rozkurczowej serca. Oprócz aktywnego procesu relaksacji i sztywności ścian mięśnia funkcję rozkurczową lewej komory modyfikują: interakcja z prawą komorą, stan osierdzia i ewentualna obecność płynu w worku osierdziowym, funkcja skurczowa lewej komory i stan perfuzji wieńcowej, częstość i zaburzenia rytmu serca oraz stopień asynchronii wynikający np. z obecności bloku lewej odnogi pęczka Hisa^1-3.

Zaburzenia funkcji rozkurczowej lewej komory występują w wielu stanach kardiologicznych oraz u osób ze schorzeniami spoza ściśle definiowanego obszaru specjalizacji kardiologicznej, m.in. u pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, obturacy...