Wraz z urbanizacją rośnie liczba osób eksponowanych na szkodliwe czynniki środowiskowe, takie jak hałas, nadmiar sztucznego światła oraz zanieczyszczenie powietrza. Pogłębia się także wiedza na temat procesów patofizjologicznych leżących u podstaw ich szkodliwego wpływu na zdrowie. Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza, w szczególności na cząstki stałe (PM – particulate matter) mniejsze niż 2,5 μm (PM_2,5), indukuje stres oksydacyjny, zapalenie oraz zaburzenia funkcji autonomicznego układu nerwowego, które prowadzą do dysfunkcji śródbłonka i miażdżycy, zwiększając w następstwie ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych¹.

Epidemiologia i patofizjologia chorób sercowo-naczyniowych

Choroby układu krążenia (CVD – cardiovascular diseases) to zróżnicowana grupa schorzeń. W ciągu ostatnich dekad epidemiologia CVD uległa znaczącym zmianom, z jednej strony w wyniku globalizacji, niekorzystnych modyfikacji stylu życia i starzenia się populacji, z drugiej – w efekcie postępu w leczeniu farmakologicznym oraz skuteczniejszych strategii profilaktyki. Mimo globalnego spadku zapadalności i śmiertelności w ostatnich latach CVD są nadal główną przyczyną zgonów w populacji europejskiej².

Do czynników ryzyka CVD związanych z miażdżycą można zaliczyć zaburzenia lipidowe, podwyższone wartości ciśnienia tętniczego, cukrzycę oraz stosowanie wyrobów tytoniowych. Nieleczone nadciśnienie tętnicze również zwiększa ryzyko CVD niezwiązanych z miażdżycą, np. migotania przedsionków i niewydolności serca³.

Zanieczyszczenie powietrza w Unii Europejskiej

Skład i źródła zanieczyszczeń powietrza

W skład zanieczyszczeń powietrza wchodzą cząstki stałe oraz gazowe; wśród cząstek stałych najbardziej rozpowszechnione są te o dużych rozmiarach (PM₁₀ – średnica <10 μm) oraz te o małych rozmiarach (PM_2,5 – średnica <2,5 μm). Wyróżnia się również bardzo małe cząstki stałe o średnicy aerodynamicznej ≤0,1 μm. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) w większości krajów europejskich zanieczyszczenie PM_2,5 dochodzi już do poziomu 50-70% zanieczyszczenia pyłami zawieszonymi (czyli PM₁₀)⁴. Do zanieczyszczeń gazowych zalicza się: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NOx), dwutlenek siarki (SO₂), ozon (O₃), lotne związki organiczne (VOC) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Źródła tych zanieczyszczeń są zróżnicowane i obejmują spalanie paliw kopalnych w transporcie drogowym (w szczególności pojazdy z silnikiem Diesla, tzw. TRAP – traffic-related air pollution), w przemyśle i w eksploatacji indywidualnej (np. ogrzewanie budynków), a także procesy budowlane i rolnicze⁵.