Rzadko się zdarza – ale się zdarza – że ostra białaczka zostaje wykryta przypadkowo (np. w ramach rutynowych badań kontrolnych morfologii krwi) u osoby bez objawów chorobowych. Najczęściej jednak wykrywa się ją w wyniku analizy jednego lub więcej objawów stanowiących tzw. triadę NZS, na którą składają się:

• niedokrwistość

• zakażenie

• skaza krwotoczna.

Są to zarazem objawy niedoboru prawidłowych komórek krwi:

• krwinek czerwonych (niedokrwistość)

• neutrocytów (zakażenia bakteryjne)

• płytek krwi (skaza krwotoczna).

Wszystkie ostre białaczki tłumią prawidłowe krwiotworzenie i stąd właśnie taka symptomatologia. Rzadziej występują silne bóle kostne, słabo reagujące na środki przeciwbólowe, wysypka wywołana przez nacieki skóry, a także nacieki i bolesność dziąseł (nacieki białaczkowe w ostrej białaczce monocytowej). Mogą również zwracać uwagę miernie powiększone węzły chłonne, śledziona i/lub wątroba. Nieco rzadziej występują nieswoiste objawy neurologiczne – dzieje się tak w przypadku istotnego zajęcia ośrodkowego układu nerwowego lub gdy duża liczba komórek białaczkowych we krwi obwodowej powoduje zespół nadlepkości, tj. blokuje przepływ krwi przez małe naczynia. Z kolei masywny rozpad komórek białaczkowych może powodować zespół zaburzeń metabolicznych określany jako zespół lizy guza. Cechuje się on hiperurykemią, hiperkaliemią, hiperfosfatemią i hipokalcemią. Objawy ogólne białaczek obejmują gorączkę, nadmierną nocną potliwość i utratę masy ciała.

Diagnostyka poprzedzająca skierowanie do ośrodka hematologicznego

W zależności od dominującego elementu triady NZS chorzy mogą się zgłosić do lekarza z następującymi objawami:

• niedokrwistość: osłabienie, szybkie męczenie się, bladość powłok

• neutropenia: angina, zapalenie płuc, zapalenie zatok obocznych nosa i inne infekcje bakteryjne

• małopłytkowość: liczne siniaki, petocje (punkcikowate wybroczyny zwłaszcza na kończynach dolnych), krwotoki z nosa, smoliste stolce.

Podstawowym narzędziem do wstępnego rozpoznania ostrej białaczki jest badanie morfologii krwi z automatycznym różnicowaniem rodzajów białych krwinek. Na marginesie warto przypomnieć, że obecnie posługujemy się bezwzględnymi liczbami komórek zliczanych w okienkach neutrofili, limfocytów i monocytów, a nie odsetkami tych komórek. Limfocytów nie powinno się ujmować jako wartości procentowych neutrofili i odwrotnie. Do zaburzeń w zakresie poszczególnych parametrów dochodzi w znacznej mierze niezależnie i tak też należy je interpretować.