Diagnostyka
Guz Pancoasta – kiedy zacienienia w szczycie płuca są objawem niepokojącym
prof. dr hab. n. med. Joanna Domagała-Kulawik
- Guz Pancoasta jest szczególną postacią raka płuca ze względu na lokalizację i typowy zespół objawów klinicznych, które powinny być znane lekarzom i niekoniecznie wymagają pomocy specjalistycznej w zdiagnozowaniu
- Każdy przypadek uporczywego bólu barku, szczególnie u osoby palącej papierosy lub z paleniem w wywiadzie, powinien być wskazaniem do diagnostyki obrazowej
Zmiany w szczycie płuca widoczne w badaniu radiologicznym klatki piersiowej nie należą do rzadkości. Wykrywane są często przypadkowo w rutynowych badaniach kontrolnych lub badaniach celowanych w toku diagnostyki choroby układu oddechowego bądź dolegliwości bólowych w obrębie barku. W tych przypadkach badanie ukierunkowane jest często na układ kostny, ale uwidacznia zmiany w zakresie szczytu płuca. Rozległość zmian widocznych jako zacienienia w szczycie płuca jest różna. Mogą to być zmiany dyskretne, pogrubienie opłucnej w szczycie zauważalne jedynie dla radiologa. Zmiany te mogą też mieć charakter wyraźnie guzowaty. Może się zdarzyć, że dolegliwości są bardzo nasilone, a zmiany radiologiczne słabo widoczne, co nie wyklucza procesu złośliwego, lub też zmiany są wyraźne, bez objawów klinicznych i znaczenia klinicznego, ponieważ odpowiadają zorganizowanym zwłóknieniom pogruźliczym. Zacienienia w szczycie płuca często są izolowane, to znaczy pozostałe obszary klatki piersiowej są niezmienione. Wartość klasycznego badania radiologicznego charakteryzuje się dość dużą czułością, natomiast swoistość badania jest niska. W przypadku zmian w szczycie płuca mamy więc do czynienia z koniecznością pogłębienia diagnostyki. Można to ująć jako dwa problemy kliniczne:
- zespół bólowy barku
- zmiany radiologiczne.
Obie sytuacje definiowane są często jako guz Pancoasta lub zespół Pancoasta, co przedstawiono w niniejszym opracowaniu.
Guz i zespół Pancoasta
Określenie „guz Pancoasta” odnosi się do pierwotnego raka płuca wywodzącego się z obszaru szczytu płuca z towarzyszącym zajęciem opłucnej i zespołem bólowym1. Guz zwany jest również guzem otworu górnego (bruzdy górnej; superior sulcus tumor), choć odchodzi się od tego nieprecyzyjnego określenia. Obecnie terminy „guz szczytu płuca” i „guz Pancoasta” używane są zamiennie. Określenie obszaru anatomicznego, z którego wywodzi się nowotwór, jest niekiedy w opisach nieprecyzyjne i różnie definiowane. Jest to najbardziej dogłowowy koniec klatki piersiowej, wyznaczony obrębem kostno-kręgowym; nie jest to jednostka anatomiczna, a raczej pewna przestrzeń (Netter, 1979). Guzy w tej lokalizacji znajdują się więc w obrębie otoczonym przez pierwsze żebro, żyłę nieparzystą, żyłę główną górną, przełyk, żyłę główną dolną po stronie prawej, po lewej zaś przez pierwsze żebro, aortę i jej łuk2.
