Odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego

Wykonanie operacji metodą Hartmanna stwarza możliwość odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego, gdyż aparat zwieraczowy pozostaje nienaruszony. Optymalnym okresem do odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego jest czas od 3 do 9 miesięcy po pierwotnej operacji. Okres ten jest różny i zależy od tempa powrotu do zdrowia pacjenta oraz dalszego leczenia uzupełniającego po zabiegu operacyjnym w danej chorobie zasadniczej. Trzeba jednak mieć świadomość, że ponowna operacja niesie duże ryzyko powikłań. Dlatego decyzja o postępowaniu chirurgicznym musi być podjęta przez samego pacjenta, świadomie, po rozmowie z chirurgiem i gastroenterologiem. Należy zaznaczyć, że dalsze losy chorego zależą od postępu zdrowienia, oceny funkcji zwieraczy, śluzówki jelita (wskazane jest wykonanie kolonoskopii odcinka dystalnego i proksymalnego jelita grubego), wieku i obciążeń wynikających ze stanu ogólnego. Opieka pooperacyjna to kontynuacja rozpoczętej przed operacją współpracy z chorym. Głównym celem tej opieki jest wyedukowanie go do takiego stopnia, by po zabiegu wyłonienia stomii był samodzielny i potrafił zadbać o odpowiednią dla siebie opiekę w domu²⁰. Do zadań opieki pooperacyjnej należy również odpowiednia edukacja chorego w zakresie zasad prawidłowego żywienia po zabiegu, które ma ogromny wpływ na zmniejszenie niedogodności i normalne funkcjonowanie ²¹.

Podsumowanie

Stomia nie jest chorobą, ale sposobem na poradzenie sobie z nią. Może stać się konieczna u każdego człowieka, bez względu na stan zdrowia i wiek. Osoba ze stomią jest nazywana często przez medyków „stomikiem”, człowiekiem, który zaczyna nowe życie. Do najczęstszych przyczyn wykonania stomii należy rak jelita grubego, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych i jedną z głównych przyczyn zgonów nowotworowych u obu płci.

Głównymi czynnikami ryzyka rozwoju raka jelita grubego są siedzący tryb życia i nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe. W badaniach Urbanik i Pachockiej wykazano błędy w zakresie regularności i częstotliwości spożywanych grup produktów spożywczych²². Szacuje się, że niewłaściwy sposób odżywiania odpowiada za ok. 70% raków okrężnicy i odbytnicy²³.

Prewencja pierwotna w raku jelita grubego to działania mające na celu prowadzenie zdrowego trybu życia, co przekłada się na zmniejszenie liczby nowych zachorowań. Zaliczamy do nich: zdrową dietę, aktywność fizyczną, unikanie otyłości (sama otyłość zwiększa możliwość zachorowania prawie dwukrotnie), niepalenie tytoniu, unikanie alkoholu.

Ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór jelita grubego wiąże się natomiast dieta bogata w tłuszcze i cholesterol. Spożywane w diecie tłuszcze nasilają endogenną produkcję drugorzędowych kwasów żółciowych i neutralnych steroidów oraz zwiększają ich bakteryjną degradację i wydalanie z kałem, co sprzyja karcynogenezie (tworzeniu się raka).

Jelito grube jest nie tylko przeznaczone do zagęszczania treści pokarmowej poprzez resorpcję wody, ale także tworzenia krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, będących ważnym składnikiem odżywczym. W jelicie grubym odbywa się dalszy proces wchłaniania, przede wszystkim wody, soli mineralnych, witamin, takich jak K, B₁₂, biotyna, kwas foliowy, kwas pantotenowy i kwas nikotynowy. Poza tym w jelicie grubym rezyduje największa liczba bakterii²⁴. W wielu badaniach wykazano, że flora jelitowa jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej skład jest unikalny dla każdego, spełnia ona jednak te same funkcje biologiczne. Mikroorganizmy regulują proces trawienia i przyswajania energii, biorą udział w procesie wchłaniania soli mineralnych, metabolizują toksyny i kancerogeny²⁵. Poprzez obniżanie pH za pomocą produkowanego na drodze fermentacji kwasu mlekowego i octowego chronią przed kolonizacją jelita przez patogenną florę bakteryjną. Działają immunomodulująco: aktywują makrofagi, zwiększają stężenie immunoglobuliny A, leukocytów, limfocytów, komórek NK w surowicy. Wspomagają produkcję witamin z grupy B, niacyny, kwasu foliowego i witaminy K. Regulują motorykę przewodu pokarmowego – chronią przed zaparciami, wykazują działanie przeciwalergiczne, przeciwnowotworowe^26,27.

Niewłaściwe nawyki żywieniowe prowadzą do osłabienia odporności spowodowanego m.in. zaburzeniem prawidłowej flory bakteryjnej. Dlatego aby zwiększyć odporność, należy wyeliminować z diety produkty, które zaburzają równowagę mikroflory jelitowej i niszczą korzystne bakterie, a w ich miejsce wprowadzić takie, które warunkują jej wzrost. Należy wykluczyć z diety żywność wysoko przetworzoną, zawierającą konserwanty, sztuczne barwniki, emulgatory, wzmacniacze smaku i substancje chemiczne. Dieta powinna zawierać prebiotyki, czyli substancje, które stymulują rozwój i zwiększają aktywność prawidłowej flory jelitowej (m.in. z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium), dzięki czemu wspierają i stymulują układ immunologiczny. Naturalnym prebiotykiem jest np. inulina, polisacharyd należący do frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego. W jelicie grubym inulina przyczynia się do rozwoju dobroczynnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, które uczestniczą m.in. w trawieniu pokarmów, syntezie niektórych witamin, a także rozkładzie substancji toksycznych. Dlatego tak ważne jest dostarczenie na każdym etapie życia i choroby wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w tym witaminy D i wapnia, których niedobór stwierdzono u opisywanej pacjentki.

W badaniach epidemiologicznych wykazano związek między stanem zaopatrzenia organizmu w witaminę D a występowaniem nowotworów jelita grubego. Międzynarodowy zespół naukowców w pracy opublikowanej w 2010 r. na podstawie metaanalizy wyników ponad 35 badań udowodnił, że wraz ze wzrostem osoczowego stężenia witaminy D₃ średnio o 10 ng/ml ryzyko wystąpienia raka jelita grubego maleje o 15%²⁸. Przeciwnowotworowe działanie witaminy D₃ w przewodzie pokarmowym wiąże się m.in. z wpływem kalcytriolu na cykl komórkowy (doprowadzanie komórek do ostatecznego różnicowania), indukcję apoptozy oraz regulację ekspresji różnych cytokin zapalnych i czynników wzrostu. Zarówno nadmiar, jak i niedobór witaminy D₃ mają wpływ na układ odpornościowy, upośledzając odpowiedź komórkową, co ma związek z występowaniem m.in. chorób zapalnych jelit. W kwestii roli wapnia w zapobieganiu nowotworom jelita grubego wykazano, że jego zwiększona podaż może odgrywać ochronną rolę poprzez wiązanie w przewodzie pokarmowym działających kancerogennie wtórnych kwasów żółciowych²⁹ oraz wpływanie bezpośrednio na komórki nabłonka jelitowego, tj. regulację cyklu komórkowego i promowanie końcowego różnicowania się komórek³⁰. Poza czynnikami żywieniowymi aby polepszyć działanie układu pokarmowego, warto zadbać o ogólną dobrą kondycję i nie zapominać o aktywności fizycznej – ruch wpływa na przyspieszenie metabolizmu, co z kolei skutkuje szybszym oczyszczaniem organizmu z produktów przemiany materii.