Przejdźmy przez to razem. Wsparcie rodziców dzieci chorych na nowotwór okiem psychologa
mgr Zuzanna Walkowiak, psycholog, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny
- Częstość występowania i czynniki ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych u rodziców dzieci chorych na raka
- Sposób postrzegania przez rodziców choroby dziecka a możliwości radzenia sobie w tej stresującej sytuacji życiowej
- Rola psychologa z zespole terapeutycznym oraz działania, które można wykorzystać w pracy z opiekunami dzieci chorych onkologicznie
W piśmiennictwie można znaleźć wiele opracowań dotyczących zalet i metod wsparcia psychologicznego dla pacjentów onkologicznych, w tym dzieci. Nieco mniejszym zainteresowaniem wydają się cieszyć zagadnienia wpływu diagnozy i leczenia na rodziców chorych dzieci oraz oddziaływań psychologicznych, które można im zaproponować. Dzięki postępowi medycyny wskaźnik przeżywalności dzieci chorujących na nowotwory wzrósł i według niektórych badań osiąga nawet 80%1, co wiąże się z tym, że konsekwencje psychiczne dotykają rodziców nie tylko na etapie diagnozy, leczenia, lecz także po jego zaprzestaniu, nawet jeśli walka ta zakończyła się powodzeniem.
Większość rodziców opisuje chorobę nowotworową dziecka jako wydarzenie silnie traumatyczne i zmieniające dotychczasowe życie. Szczególnie istotnymi czynnikami stresogennymi dla opiekunów są: niepewność co do rokowania, poczucie odpowiedzialności związane z rolą rodzica, separacja z dzieckiem, problemy finansowe, przerwy w codziennych czynnościach, problemy w relacji małżeńskiej i zły sen2.
Problemy psychiczne rodziców dzieci chorych na nowotwór
Oczekuje się, że po postawieniu diagnozy rodzice szybko uzyskają i przyswoją znaczną ilość informacji związanych z rozpoznaniem, rozwiną szczególne umiejętności opiekuńcze i się nimi wykażą, a także odpowiednio dostosują swoje role i zmienią zwyczaje rodzinne. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Leczenie onkologiczne jest zwykle długotrwałe, a zatem i działanie stresorów jest przewlekłe, co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju pełnoobjawowych zaburzeń psychicznych, takich jak: depresja, zaburzenia lękowe (także z epizodami lęku napadowego), ostra reakcja na stres (ASD – acute stress disorder), zespół stresu pourazowego (PTSD – post-traumatic stress disorder), oraz do wystąpienia objawów stresu pourazowego (PTSS – post-traumatic stress symptoms).
W porównaniu z grupą kontrolną u rodziców dzieci chorych na raka stwierdzono większe nasilenie objawów depresyjnych oraz lękowych. W badaniu Fotiadou i wsp. symptomy zaburzeń nastroju występowały u 27% matek i 17% ojców, a na kliniczne nasilenie lęku narażonych jest aż 68% matek i 37% ojców3. W innym badaniu wykazano, że 47% rodziców spełniało kryteria depresji, a 42% miało silne objawy lękowe4.
