TYLKO DO 5 GRUDNIA! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Leczenie dzieci z przetrwałym przewodem tętniczym – od metod zachowawczych po zabiegowe
dr n. med. Marek Kopala
- Epidemiologia i patofizjologia przetrwałego przewodu tętniczego
- Obraz kliniczny przewodu Botalla u dzieci
- Od farmakologicznych po małoinwazyjne i chirurgiczne sposoby zamknięcia przewodu tętniczego – przegląd podstawowych metod leczenia
Przewód tętniczy Botalla jest strukturą płodową, która łączy krążenie systemowe z płucnym i w życiu płodowym umożliwia odpływ krwi z pnia płucnego do aorty, wspomagając objętość wyrzutową lewej komory1. Przewód tętniczy wykształca się z grzbietowej części szóstego łuku skrzelowego2. Anatomicznie jest to połączenie naczyniowe między lewą tętnicą płucną a aortą zstępującą poniżej tętnicy podobojczykowej (ryc. 1), jeśli występuje typowy lewostronny łuk aorty. W rzadkich przypadkach prawostronnego łuku aorty może on łączyć prawą tętnicę płucną z aortą zstępującą. Bardzo rzadko przewód tętniczy bywa obustronny. Po urodzeniu dziecka wzrost prężności tlenu we krwi oraz spadek stężenia prostaglandyn prowadzą do skurczu mięśniówki przewodu tętniczego i jego tzw. odwracalnego zamknięcia. Przewód tętniczy Botalla powinien się zamknąć spontanicznie u 90% dzieci urodzonych o czasie w pierwszych 2 dobach życia3,4. W kolejnych dobach życia, zwykle po 2 tygodniach, dochodzi do tzw. anatomicznego zamknięcia się przewodu tętniczego, który powoli przekształca się w tzw. więzadło tętnicze (ligamentum arteriosum). Ściana wewnętrzna przewodu ulega początkowo martwicy, a z czasem włóknieniu, obliterując jego światło. Drożność przewodu powyżej 3 miesiąca życia uznawana jest za wrodzoną wadę serca5.
Częstość występowania przetrwałego przewodu tętniczego u dzieci urodzonych o czasie ocenia się na 1 przypadek na 2000-5000 żywych urodzeń1. Stanowi to 5-10% wszystkich wad wrodzonych serca, co czyni przewód tętniczy Botalla jedną z najczęstszych wad serca. Przetrwały przewód tętniczy występuje 2-3 razy częściej u dziewczynek niż u chłopców1,6. U wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przed 36 tygodniem ciąży i ważących poniżej 1000 g, częstość występowania przewodu tętniczego sięga 65%, a u dzieci o masie ciała poniżej 700 g – nawet 80%2,6.
Przetrwały przewód tętniczy Botalla może być też elementem składowym rzadkiej wrodzonej wady serca (około 1%) – tzw. pierścienia naczyniowego. Jest to wada rozwojowa łuku aorty, która w zależności od stopnia ciasnoty między łukami aorty wywiera ucisk na tchawicę, oskrzela główne i przełyk, prowadząc w konsekwencji do zaburzeń oddychania i połykania. Nieprawidłowy rozwój kompleksu łuku aorty oraz zamknięcie pierścienia przez przewód tętniczy lub jego więzadło stanowią wskazania do chirurgicznego podwiązania i przecięcia tego przewodu7,8.