Odmienności farmakokinetyki leków w pediatrii
prof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek
- Wpływ niedojrzałości organizmu i jego dużej zmienności w czasie na proces wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania leków, a tym samym na skuteczność i bezpieczeństwo ich stosowania w populacji pediatrycznej
- Konieczność zmiany dawkowania leków podawanych noworodkom i niemowlętom ze względu na zmniejszone szybkość eliminacji leku i wiązanie z białkami osocza oraz wydłużony okres półtrwania w stosunku do osób dorosłych
- Przegląd narzędzi (dostosowanie dawki leku i/lub schematu dawkowania do podgrupy wiekowej dziecka, monitorowanie stężenia leku w organizmie) umożliwiających skuteczną i bezpieczną terapię u dzieci
Racjonalna farmakoterapia pediatryczna wymaga uwzględnienia wielu czynników, które mogą w istotny sposób wpływać na skuteczność i bezpieczeństwo stosowanych leków. Najbardziej charakterystycznymi cechami organizmu małego dziecka, najsilniej zaznaczonymi u noworodka i niemowlęcia, są jego niedojrzałość i zmienność w czasie. Wraz z rozwojem organizmu dziecka zachodzą dynamiczne zmiany procesów wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i eliminacji leków, tj. czynników determinujących farmakokinetyczną charakterystykę leków. Z odmiennością procesów farmakokinetycznych w poszczególnych grupach wiekowych (wcześniaki urodzone przed 37 t.c., noworodki do 28 dnia po urodzeniu, niemowlęta od 29 dnia do 12 m.ż., małe dzieci od 13 do 23 m.ż., dzieci w wieku przedszkolnym od 2 do 5 r.ż., dzieci w wieku szkolnym od 6 do 11 r.ż. oraz młodzież od 12 do 18 r.ż.) wiąże się konieczność modyfikacji dawkowania leków. Tezę tę sformułował po raz pierwszy ponad 100 lat temu Abraham Jacobi (często nazywany ojcem amerykańskiej pediatrii), który stwierdził: „Pediatrzy nie mają do czynienia z miniaturami dorosłych kobiet i mężczyzn wymagającymi zmniejszonych dawek leków w przypadku chorób występujących w mniejszym organizmie, lecz […] z pacjentami wymagającymi zastosowania odpowiedniego schematu dawkowania”.
Różnice w rozmiarze ciała idą w parze ze zmianami dojrzewania. Mniejsze ciało niemowlęcia lub noworodka znacznie różni się fizjologicznie od ciała osoby dorosłej. I chociaż powszechnie uważa się, że dzieci nie są miniaturkami dorosłych, to większo...
Farmakokinetyka
Dojrzewanie organizmu małego dziecka wiąże się z występowaniem wielu zmian czynnościowych mających decydujący wpływ na przemiany leków w organizmie na etapie ich wchłaniania (absorption), dystrybucji (distribution), metabolizmu (metabolism, biotransformation) oraz wydalania (excretion). W tabeli 1 zebrano dotychczasową wiedzę na temat klinicznie istotnych fizjologicznych odmienności wpływających na farmakokinetykę leków u dzieci, a poniżej opisano poszczególne etapy losów leku w organizmie z uwzględnieniem tych odmienności.
