Prawidłowe rozpoznanie

Błędy w rozpoznawaniu i leczeniu otępień

dr n. med. Anna Barczak

Zakład Badawczo-Leczniczy Chorób Zwyrodnieniowych CUN, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego, Polska Akademia Nauk, Warszawa

Oddział Alzheimerowski, Klinika Neurologii, Centralny Szpital Kliniczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie

Adres do korespondencji: dr n. med. Anna Barczak, Oddział Alzheimerowski, Klinika Neurologii, Centralny Szpital Kliniczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa, tel.: 22 508 14 20, faks: 22 508 14 30, e-mail: ankabarczak@gmail.com

  • Najczęstsze błędy w rozpoznawaniu otępień oraz postępowaniu farmakologicznym i pozafarmakologicznym w przypadku ich zdiagnozowania
  • Praktyczne wskazówki, jak unikać możliwych trudności związanych z diagnozą procesów neurozwyrodnieniowych

Starzenie się populacji jest ogólnoświatowym zjawiskiem. Liczba osób w podeszłym wieku stale rośnie, wzrasta także liczba pacjentów cierpiących na otępienie. W powszechnej świadomości dominuje pogląd, że starzenie się jest nieuchronnie związane z otępieniem. Równie częste jest przekonanie, że objawy typowe dla początkowych stadiów otępienia, takie jak zapominanie o bieżących wydarzeniach, trudności w wykonywaniu złożonych czynności czy gubienie się w przestrzeni, są typowe dla fizjologicznych zmian związanych z procesem starzenia.

Ten brak wiedzy o naturze otępienia, który dotyczy zarówno pacjentów oraz ich rodzin, jak i niektórych lekarzy, przyczynia się do nieprawidłowych rozpoznań, a także znacznego wydłużenia czasu od pierwszych objawów do sformułowania właściwej diagnozy1 i wdrożenia odpowiedniego leczenia2.

Błędy wynikające z braku wiedzy o naturze procesu otępiennego

Podstawowym i powszechnym problemem jest brak wiedzy na temat tego, czym jest otępienie, co leży u jego podłoża, jak ono przebiega i jakie są możliwości farmakoterapii. Jednocześnie łatwy dostęp do niezweryfikowanych informacji zamieszczonych w internecie powoduje, że pacjenci lub ich rodziny zgłaszają się do lekarza z gotową diagnozą. Pociąga to za sobą przekonanie, że wstępne rozpoznanie nie jest właściwe3, a w niektórych przypadkach przyczynia się nawet do zmiany lub przerwania zalecanego leczenia.

Nieznajomość definicji otępienia

Pierwszym powszechnym błędem jest nieznajomość definicji otępienia i uznawanie go za chorobę. Otępienie jest to kliniczna manifestacja procesu chorobowego, który prowadzi do utraty samodzielności i niezależności w codziennym funkcjonowaniu, wraz z towarzyszącymi zaburzeniami funkcji poznawczych, zachowania i nastroju. Ten stan jest zawsze poprzedzony stopniowym pogarszaniem się sprawności pacjenta, trwającym nawet do kilkunastu lat. Zgłaszany często nagły początek i krótki czas trwania objawów (np. przez 2 tygodnie) zasadniczo sugeruje inną niż choroba neurozwyrodnieniowa przyczynę, może być także związany z wprowadzaniem diagnosty w błąd przez osoby udzielające informacji o pacjencie. Również czas trwania objawów poniżej 6 miesięcy powinien skłaniać do rozważenia odmiennej etiologii. Obecność w wywiadzie upośledzenia intelektualnego oraz innych, potencjalnie odwracalnych zmian chorobowych (ciężkiej depresji, zaburzeń świadomości) jest przeciwwskazaniem do takiego rozpoznania4.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Błędy w postępowaniu farmakologicznym

Pacjent z rozpoznaniem otępienia powinien być leczony dostępnymi, rekomendowanymi w konkretnych schorzeniach preparatami, zalecanymi we właściwych stadiach procesu otępiennego. Istnieją również [...]

Podsumowanie

Osoby z otępieniem będą stanowić coraz liczniejszą grupę pacjentów zgłaszających się do gabinetów lekarskich. Proces diagnostyczny jest złożony, trudny, czasochłonny i [...]

Do góry