HIV i HPV – profilaktyka wyzwaniem każdego lekarza

• dwie tabletki (zawierające TDF i FTC) należy przyjąć 2-24 godziny przed planowanym kontaktem seksualnym
• jedna tabletka PrEP powinna być przyjęta 24 godziny po pierwszej dawce
• kolejna tabletka PrEP powinna być przyjęta 48 godzin po pierwszej dawce.

W przypadku każdej kolejnej ekspozycji seksualnej w ramach tego schematu należy kontynuować przyjmowanie jednej tabletki PrEP dziennie, dopóki ryzyko narażenia na HIV nie zostanie zakończone. Przyjmowanie PrEP on demand jest skuteczne pod warunkiem ścisłego przestrzegania harmonogramu dawkowania.

Skuteczność PrEP na żądanie

W badaniach klinicznych, w tym IPERGAY, wykazano, że schemat PrEP on demand redukuje ryzyko zakażenia HIV o nawet 86% u MSM, którzy stosują ten schemat prawidłowo. Podobnie jak w przypadku codziennego schematu PrEP kluczowym czynnikiem jest odpowiednia adherencja do zaleceń, co oznacza, że osoby muszą przestrzegać czasu przyjmowania dawek i ich liczby.

PrEP on demand jest szczególnie przydatna dla osób, które nie mają regularnych kontaktów seksualnych, ale chcą zabezpieczyć się przed HIV w momencie zwiększonego ryzyka. Niemniej codzienne stosowanie PrEP pozostaje preferowaną metodą dla osób mających regularne kontakty seksualne lub innych pacjentów wysokiego ryzyka.

Profilaktyka poekspozycyjna HIV i innych chorób Doxy-PEP

Profilaktyka poekspozycyjna (PEP – post-exposure prophylaxis) jest stosowana u osób, które były narażone na zakażenie HIV. Obejmuje 28-dniowy cykl leczenia antyretrowirusowego i powinna być wdrożona jak najszybciej (optymalnie do 4 godzin po zdarzeniu), ale można ją zastosować do 48 godzin, a w wyjątkowych sytuacjach (kontakt seksualny wysokiego ryzyka) nawet do 72 godzin po ryzykownym zachowaniu.

Od 2023 roku w europejskich i od 2024 roku w polskich rekomendacjach pojawiła się możliwość stosowania doksycykliny w profilaktyce poekspozycyjnej chlamydii i kiły, tzw. Doxy-PEP. Metoda ta polega na przyjęciu 2 tabletek (200 mg) doksycykliny 24-72 godziny po ryzykownym kontakcie i redukuje ryzyko dla czterech z pięciu infekcji Treponema pallidum (kiła) (o 79%) i prawie dziewięciu z dziesięciu infekcji Chlamydia trachomatis (o 86%).

Podsumowanie

HIV i HPV stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego, szczególnie gdy występują jako koinfekcje. Zwiększone ryzyko zachorowania na raka u osób z koinfekcją HIV i HPV podkreśla potrzebę kompleksowych strategii zapobiegawczych, które obejmują szczepienia, regularne badania przesiewowe i wczesne rozpoczęcie ART, a u osób zdrowych PrEP i PEP. Mimo dostępności skutecznych szczepionek i metod leczenia bariery w dostępie do nich, stygmatyzacja i niespójne działanie opieki zdrowotnej nadal utrudniają wysiłki mające na celu kontrolowanie tych zakażeń. Osoby świadczące usługi medyczne odgrywają kluczową rolę w pokonywaniu tych wyzwań poprzez edukowanie pacjentów, propagowanie szczepień i wdrażanie opartych na dowodach protokołów badań przesiewowych, a także metod leczenia.