Wstęp

Nadmierny wzrost znacznie rzadziej niż niedobór wzrostu jest przyczyną zwracania do lekarza. Zdarza się, że rodzice są dumni, że ich dziecko szybko rośnie, zwłaszcza syn, co może być przyczyną opóźnienia interwencji lekarskiej.

Nadmierny wzrost występuje podobnie często jak niedobór wzrostu, przyjęto bowiem analogiczną definicję, opartą na porównaniu ze wzrostem w populacji odniesienia: dzieci o wzroście >97 centyla są klasyfikowane do grupy z nadmiarem wzrostu.

Najczęściej obserwujemy rodzinny nadmiar wzrostu lub tzw. konstytucjonalnie wysoki wzrost. Odróżnienie tych dzieci od dzieci z zespołami chorobowymi przebiegającymi z nadmiernym wzrostem, szczególnie od postaci spowodowanych nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, może być trudne.

Nadmierny wzrost może:

• wystąpić już w okresie płodowym i w różnym stopniu wpływać na wzrost w dzieciństwie, nie powodując jednak nadmiernego wzrostu w wieku dorosłym
• rozpocząć się w różnym wieku w dzieciństwie (wtórny nadmierny wzrost); zależnie od przyczyny może występować tylko w okresie rozwojowym, czasem tylko przez określony czas, lub utrzymywać się także w wieku dorosłym.

W rozdziale omówione zostały wybrane grupy przyczyn nadmiernego wzrostu.

Nadmierny wzrost pochodzenia hormonalnego

Zaburzenia hormonalne mogą przyspieszać wzrastanie:

• przez cały okres choroby, prowadząc do nadmiernego wzrostu ostatecznego
• tylko przejściowo, przez parę lat okresu rozwojowego, po których następuje przedwczesne zatrzymanie wzrastania.

Gigantyzm pochodzenia przysadkowego

Przyczyną gigantyzmu i akromegalii jest podwyższone stężenie IGF-I spowodowane nadmiernym wydzielaniem GH, znacznie rzadziej GHRH.

Epidemiologia

Gigantyzm ujawnia się w wieku rozwojowym, do czasu kiedy otwarte są chrząstki nasadowe (po tym okresie obraz choroby odpowiada akromegalii). Częstość występowania akromegalii ocenia się na 5/100 tys., gigantyzm występuje znacznie rzadziej.

Patofizjologia

Nadmierne wydzielanie GH często jest spowodowane guzem przysadki obejmującym komórki somatotropinowe (któremu może towarzyszyć rozrost komórek prolaktynowych). U części chorych występuje aktywująca mutacja białka G i gigantyzm współwystępuje z zespołem McCune’a-Albrighta, wyjątkowo przyczyną jest nadmierne wydzielanie GHRH (podwzgórzowe lub ektopiczne).

Obraz kliniczny

Podstawowym objawem klinicznym jest nadmierna szybkość wzrastania, której mogą towarzyszyć objawy akromegalii, szczególnie jeśli początek choroby przypada na drugą dekadę życia. Mogą się też pojawić objawy wywołane uciskiem guza (niedobór innych h...