Artykuł
Skuteczność i bezpieczeństwo diklofenaku stosowanego miejscowo
30.09.2024
dr n. med. Kamil Koszela
Do gabinetu lekarza rodzinnego zgłaszają się pacjenci z różnymi schorzeniami, w tym z urazami w zakresie narządu ruchu. Z reguły są to urazy o charakterze stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia, złamania, a nawet rany. Tylko część tych urazów będzie mogła być diagnozowana i leczona w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Lekarz musi podjąć decyzję, czy dany pacjent może być leczony w gabinecie POZ, czy jednak powinien zostać odesłany do poradni specjalistycznej urazowo-ortopedycznej lub na szpitalny oddział ratunkowy (SOR), czy może należy wezwać zespół ratownictwa medycznego w celu zabezpieczenia chorego i przetransportowania go do szpitala.
Niezależnie od tego, czy uraz, z którym zgłasza się chory, będzie stłuczeniem, skręceniem czy złamaniem, postępowanie diagnostyczne wygląda bardzo podobnie. Pacjenta należy ocenić podmiotowo i przedmiotowo. W ocenie przedmiotowej niezbędne są badanie palpacyjne narządu, ocena dolegliwości bólowych (np. za pomocą wizualnej skali analogowej [VAS – Visual Analogue Scale]; pozwala to dobrać odpowiedni lek przeciwbólowy), ocena obrzęku i ruchomości – funkcji kończyny (w przypadku ewidentnego złamania nie oceniamy funkcji, ponieważ poprzez badanie możemy doprowadzić do przemieszczenia odłamów kostnych). W większości przypadków poza oceną kliniczną niezbędne jest wykonanie diagnostyki obrazowej – rentgenogramu (RTG; standardowo 2 projekcje – przednio-tylna [AP – anterior-posterior] oraz boczna, czasami projekcja osiowa lub skośna).
To uraz tkanek miękkich powstały na skutek uderzenia o coś lub czymś. Objawia się tkliwością/miejscowym bólem, obrzękiem, zasinieniem (krwiakiem), w rezultacie upośledzeniem funkcji narządu. W diagnostyce obrazowej (RTG) nie stwierdza się zmian pourazowych. Postępowanie obejmuje odciążenie/elewację kończyny, zimne okłady oraz leki przeciwbólowe (np. paracetamol, diklofenak) stosowane doustnie oraz miejscowo.
Skręcenie to uraz, który powstał na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w obrębie stawu, nie dochodzi w nim jednak do utraty łączności powierzchni stawowych.
W urazie skrętnym I stopnia dochodzi do naciągnięcia tkanek miękkich stabilizujących staw (więzadeł, ścięgien, torebki stawowej). Objawia się on bólem, obrzękiem, zasinieniem (krwiakiem) oraz ograniczeniem ruchomości. Na zdjęciu RTG nie stwierdza się zmian pourazowych. Postępowanie jest analogiczne do tego zlecanego w przypadku stłuczenia.
Uraz skrętny II stopnia charakteryzuje się naderwaniem w zakresie tkanek miękkich. W porównaniu z urazem skrętnym I stopnia w tym przypadku dolegliwości są bardziej wzmożone, a funkcja narządu bardziej upośledzona. Diagnostyka obrazowa (RTG) nie ujawnia zmian pourazowych. W leczeniu postępowanie jest takie samo jak w przypadku stłuczenia. Często jednak niezbędne jest też wdrożenie unieruchomienia kończyny, np. w ortezie czy szynie gipsowej (przy unieruchomieniu w obrębie kończyny dolnej należy pamiętać o wdrożeniu profilaktyki przeciwzakrzepowej – u pacjentów >18 r.ż. stosuje się heparynę drobnocząsteczkową [HDCz]).
W przebiegu urazu skrętnego III stopnia dochodzi do zerwania w zakresie tkanek miękkich. Chory zgłasza niestabilność w obrębie stawu oraz obrzęk z zasinieniem (krwiakiem). Widoczne jest znaczne upośledzenie funkcji narządu. W diagnostyce obrazowej (RTG) nie stwierdza się zmian pourazowych. W postępowaniu stosuje się te same metody co w stłuczeniu, ponadto niezbędne jest unieruchomienie kończyny, z reguły na 6 tygodni, tyle bowiem trwa proces gojenia się tkanek miękkich. Pacjent wymaga leczenia specjalistycznego pod kontrolą poradni urazowo-ortopedycznej. U części osób niezbędne jest wdrożenie leczenia operacyjnego.
Zwichnięcie to typ urazu, który powstał na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w obrębie stawu, czego konsekwencją jest utrata łączności powierzchni stawowych. Charakterystycznymi objawami zwichnięcia są: deformacja stawu, jego niefizjologiczne ustawienie, obrzęk, brak ruchomości oraz dolegliwości bólowe.
W diagnostyce obrazowej stosuje się RTG. Na zdjęciu jest widoczne nieanatomiczne ustawienie kości tworzących staw (radiologiczne cechy zwichnięcia). Pacjent wymaga leczenia specjalistycznego, ortopedycznego. Postępowanie obejmuje nastawienie (repozycję) i unieruchomienie kończyny oraz zlecenie takich samych czynności jak w przypadku stłuczenia (tj. odciążenie kończyny, ew. zimne okłady w zależności od rodzaju zastosowanego unieruchomienia, miejscowe działanie przeciwbólowe oraz przeciwobrzękowe).
