Artykuł
Skuteczność i bezpieczeństwo diklofenaku stosowanego miejscowo
30.09.2024
W złamaniu dochodzi do przerwania ciągłości tkanki kostnej. Objawy będą takie same jak w stłuczeniu, ale ich nasilenie będzie większe. Widoczna deformacja kończyny może świadczyć o przemieszczeniu odłamów kostnych.
Diagnostyka obrazowa (RTG) ujawnia przerwanie ciągłości tkanki kostnej (radiologiczne cechy złamania). W przypadku złamania z reguły stosuje się unieruchomienie w ortezie lub szynie gipsowej, lub w gipsie. U części pacjentów wystarczającym postępowaniem będzie repozycja i unieruchomienie, u innych może być konieczne leczenie operacyjne. Decyzja o sposobie leczenia będzie zależeć od wielu czynników, m.in. od lokalizacji złamania i jego rozległości, stopnia przemieszczenia itd.
Pacjent, który dozna urazu, oczekuje od lekarza szybkiego i skutecznego postępowania, które pozwoli mu wrócić do sprawności, codziennej aktywności zawodowej bądź sportowej. Po przeprowadzonej diagnostyce i wykluczeniu poważnych schorzeń, takich jak skręcenie III stopnia czy złamanie, lekarz POZ może wdrożyć standardowe postępowanie terapeutyczne stosowane na całym świecie, tzw. protokół RICE:
Uzupełnienie tego protokołu stanowi farmakoterapia miejscowa: przeciwbólowa oraz przeciwzapalna. Jeżeli dochodzi do nasilenia dolegliwości bólowych, należy włączyć leczenie doustne, które poprawia komfort funkcjonowania i przyspiesza powrót do sprawności. Warto zwrócić uwagę na praktyczne aspekty miejscowego stosowania leków. Kilkukrotne w ciągu dnia stosowanie maści, kremów czy żeli, szczególnie w okresie zimowym, może być bardzo trudne do wdrożenia przez pacjenta, który jest np. w pracy mimo doznanego urazu. W związku z tym warto rozważyć zastosowanie plastrów, które nakleja się na okolicę urazu i zmienia raz na dobę.
W zależności od grupy pacjentów prewencja urazów będzie nieco inna. U osób uprawiających aktywność sportową – szczególnie regularną, zawodową – kluczowa jest dobrze prowadzona rozgrzewka, która będzie trwać odpowiednio długo, rozluźni mięśnie, poprawi krążenie i rozciągnie tkanki miękkie (mięśnie, więzadła, ścięgna). Istotną kwestią jest dobór odpowiedniego stroju oraz obuwia (szczególnie u biegaczy). Ponadto ważnym aspektem jest podłoże, na którym uprawiamy aktywność sportową (im twardsze, tym większe ryzyko przeciążeń w obrębie narządu ruchu).
Inną grupę stanowią sportowcy amatorzy. Z reguły są to osoby w wieku 30-40 lat, które decydują się na aktywność sportową bez odpowiedniego przygotowania motorycznego. Często poszukują informacji w internecie i nie dostosowują podejmowanych działań ruchowych do własnych możliwości i stanu narządu ruchu. Ponadto mają niedostateczną wiedzę na temat: merytoryki danej dyscypliny sportowej, rozgrzewki, jaką należy przeprowadzić przed konkretną aktywnością ruchową, oraz tego, jak często ćwiczyć i z jakim obciążeniem. Te aspekty aktywności fizycznej są niezwykle istotne i wymagają konsultacji z instruktorem bądź trenerem danej dyscypliny. Czasami niewielkie modyfikacje pozwalają bezpiecznie podejmować daną aktywność ruchową, bez narażania się na uraz czy przeciążenie w zakresie narządu ruchu.
Warto również wspomnieć o pacjentach w podeszłym wieku zagrożonych osteoporozą. Często niewielki, niskoenergetyczny uraz może się wiązać ze złamaniem, szczególnie w zakresie kręgosłupa (przejścia piersiowo-lędźwiowego), końca bliższego kości ramiennej czy udowej. U takich pacjentów należy rozważyć wdrożenie zaopatrzenia ortopedycznego, np. podpórki 4-kołowej (tzw. chodzika dla seniora), które zmniejsza ryzyko upadków. Ważnym aspektem jest także odpowiednie dostosowanie otoczenia domowego, które zmniejsza ryzyko upadków. Przykładowo warto pomyśleć o usunięciu dywanów czy innych mebli, które mogą stwarzać ryzyko przewrócenia się, zwłaszcza kiedy senior przemieszcza się nocą do toalety.
Rycina 1. RTG stawu skokowego lewego. A. Projekcja AP. B. Projekcja boczna
Kobieta w wieku 55 lat doznała urazu skrętnego stawu skokowego podczas schodzenia po schodach. Zgłosiła się do lekarza POZ. Chora sygnalizowała dolegliwości bólowe w obrębie kostki bocznej i niewielki obrzęk. Po ocenie klinicznej lekarz rodzinny zlecił badanie RTG stawu skokowego w dwóch projekcjach (ryc. 1). Następnego dnia pacjentka zgłosiła się z badaniem obrazowym (opis radiologa: nie stwierdza się zmian pourazowych, widoczna ostroga piętowa górna i dolna). Lekarz rozpoznał skręcenie stawu skokowego lewego I stopnia. Zalecił odciążenie kończyny, zimne okłady, diklofenak do smarowania 3 ×/24 h oraz stosowanie doraźnie leków przeciwbólowych.
Rycina 2. RTG stawu kolanowego prawego. A. Projekcja AP. B. Projekcja boczna
Pacjentka, która ma 72 lata, przewróciła się i doszło u niej do urazu prawego stawu kolanowego. Kobieta zgłosiła się do lekarza POZ w 3 dobie od urazu. Zgłaszała ból w rzucie rzepki oraz ograniczenie ruchomości, szczególnie podczas wchodzenia i schodzenia ze schodów. Po badaniu lekarz zlecił wykonanie rentgenogramu prawego stawu kolanowego w 2 projekcjach (ryc. 2). Pacjentka tego samego dnia ponownie zgłosiła się do lekarza z obrazem radiologicznym (bez opisu). Lekarz rozpoznał stłuczenie stawu kolanowego oraz zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego (gonartrozę). Zalecił odciążenie kończyny, zimne okłady, miejscowo diklofenak do smarowania 3 ×/24 h, doraźnie leki przeciwbólowe przyjmowane doustnie. Ponadto skierował pacjentkę do poradni ortopedycznej w celu dalszego leczenia choroby zwyrodnieniowej.
Rycina 3. RTG końca dalszego przedramienia prawego. A. Projekcja AP. B. Projekcja boczna. C. Projekcja skośna
