Aktualne poglądy

Wskazania i przeciwwskazania do fototerapii

Dr hab. med. Hanna Wolska

Przychodnia Specjalistyczna „High-Med” , Warszawa

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Hanna Wolska, Przychodnia Specjalistyczna „High-Med”, ul. Jana Kasprowicza 27, 01-817 Warszawa

Fototerapia to szereg metod z użyciem promieniowania ultrafioletowego bądź widzialnego, w których działa albo samo promieniowanie, albo w połączeniu z różnego rodzaju substancjami uwrażliwiającymi na światło. W codziennej praktyce dermatologicznej główne zastosowanie znajdują obecnie dwie metody: PUVA i naświetlanie wąskim zakresem promieniowania promieniotwórczego – UVB (UVB 311 nm). Ponadto w niektórych ośrodkach dermatologicznych prowadzi się naświetlania fragmentem pasma UVA, tzw. UVA1 (340-400 nm), oraz przeprowadza zabiegi za pomocą terapii fotodynamicznej. Zabiegi za pomocą różnego rodzaju światła laserowego i systemów emitujących różnego rodzaju promieniowanie świetlne mają zastosowanie przede wszystkim w kosmetologii. Jedynym stricte medycznym wskazaniem do terapii laserowej są naczyniaki. Z tego względu zainteresowanych tym tematem odsyłamy do innych opracowań.

Najczęstsze metody fototerapii

Metoda PUVA (psoraleny + UVA)

W metodzie tej wykorzystuje się skojarzone działanie długiego zakresu promieniowania ultrafioletowego (UV) – 320-400 nm i mających wybitne właściwości światłouczulające psoralenów. Aktualnie dostępny jest jedynie 8-metoksypsoralen, który podaje się godzinę przed ekspozycją na UV w dawce ok. 0,6 mg/kg wagi. Pierwotnie metoda ta została wprowadzona z doustnym podawaniem psoralenów (PUVA systemowa) i naświetlaniem całej powierzchni skóry w specjalnych kabinach. Z upływem czasu wprowadzono różne modyfikacje tej metody, które stosowane są w Polsce jedynie w niektórych ośrodkach. Są to:

  • kąpiele PUVA (przed naświetlaniem pacjent zażywa kąpieli w roztworze psoralenu),
  • local PUVA z naświetlaniem jedynie fragmentów skóry (najczęściej dłoni lub stóp).

Miejscowe zabiegi PUVA można wykonywać po doustnym podaniu pacjentowi psoralenu, po namoczeniu okolicy naświetlanej w roztworze psoralenu lub po posmarowaniu jej preparatem (kremem, żelem, roztworem) z psoralenem. Zabiegi PUVA przeprowadza się z reguły trzy razy w tygodniu. Mechanizm działania PUVA oparty jest zarówno na jej antyproliferacyjnym działaniu miejscowym, jak i oddziaływaniu systemowym zarówno na komórki nacieku obecne w skórze, jak i układ immunologiczny. Metoda ta charakteryzuje się swoistym działaniem immunosupresyjnym, co wpływa na ograniczenia w jej stosowaniu. Działania niepożądane tej metody zostały dobrze poznane od 1974 roku, kiedy zastosowano ją po raz pierwszy. Bezpośrednie działania niepożądane łączą się z częstą nietolerancją doustnie podawanych psoralenów. Mogą one powodować:

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Praktyczne zastosowanie powyższych metod w poszczególnych chorobach

Łuszczyca była i jest podstawowym wskazaniem do fototerapii. Metoda ta jest przydatna w przypadkach przewlekłej łuszczycy plackowatej z obecnością zmian rozsianych, [...]

Przeciwwskazania do fototerapii

To skrótowe przedstawienie wskazań do fototerapii stanowi pośrednio wskazówki co do przeciwwskazań. W szeregu schorzeń podkreślono, że na światłolecznictwo odpowiadają jedynie [...]

Podsumowanie

Pomimo że przedstawione powyżej wskazania do fototerapii nie są pełne, jeszcze w co najmniej kilkunastu stanach dermatologicznych podejmowane były próby jej [...]
Do góry