Genodermatozy

Choroba Dariera – diagnostyka i leczenie

lek. Paulina Adriana Szczepanik-Kułak
prof. dr hab. n. med. Dorota Krasowska

Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Zdjęcia w artykule – dzięki uprzejmości lek. Katarzyny Wolskiej-Gawron

Adres do korespondencji:

lek. Paulina Adriana Szczepanik-Kułak

Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

ul. Stanisława Staszica 16

20-081 Lublin

  • Podłoże genetyczne rogowacenia mieszkowego dyskeratotycznego
  • Diagnostyka i różnicowanie z innymi chorobami skóry
  • Podstawowe wskazówki dotyczące leczenia

Genodermatozy to rzadko występujące, genetycznie uwarunkowane choroby skóry. Ich obraz kliniczny jest zróżnicowany, a patogeneza w aspekcie molekularnym złożona. Towarzyszące objawom skórnym poważne zaburzenia układowe stanowią zwykle podstawowy problem kliniczny1. Obecnie wyróżnia się ok. 400 chorób z kręgu genodermatoz, rozwijających się na skutek mutacji w 1000 różnych genach. Dominują choroby monogenowe, dziedziczone w sposób autosomalny dominujący, autosomalny recesywny lub sprzężony z chromosomem X2. Według Itina i wsp. najczęściej występującymi w praktyce klinicznej genetycznie uwarunkowanymi chorobami skóry są porokeratozy, rybie łuski, choroba Dariera, nerwiakowłókniakowatość oraz pęcherzowe oddzielanie naskórka3.

Choroba Dariera – rys historyczny

Pierwsze wzmianki o chorobie Dariera (rogowacenie mieszkowe dyskeratotyczne, Darier’s disease, DD, OMIM#124200, Darier-White disease, keratosis follicularis, dyskeratosis follicularis) pojawiły się w 1889 r. Tę genodermatozę opisało wówczas niezależnie dwóch dermatologów – Jean Darier we Francji oraz James Clarke White w Stanach Zjednoczonych. W opisach choroby pojawiły się informacje o pacjentach, u których na skórze występowały tłuste, brązowe łuski i pęcherzyki, czemu towarzyszył odrażający zapach. Według White’a zaburzenie miało etiologię genetyczną, na co wskazywały podobne zmiany na skórze matek i córek badanych pacjentów.

Postać zlokalizowaną DD opisano w 1906 r., natomiast w 1917 r. pojawiły się informacje o rogowaceniu mieszkowym dyskeratotycznym ze współistniejącymi objawami ze strony błony śluzowej jamy ustnej4.

Patogeneza

DD dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący z pełną penetracją genu. Jednak ok. 40-50% przypadków ma charakter sporadyczny, co wynika z rozwoju nowych mutacji lub niepełnej penetracji4. Podkreśla się, że nasilenie objawów może być zróżnicowane nawet wśród członków tej samej rodziny5. Rogowacenie mieszkowe dyskeratotyczne powstaje na skutek mutacji genu ATP2A2 (SERCA2) zlokalizowanego w obrębie ramienia długiego chromosomu 12 (12q23-24.1). Opisano ok. 120 mutacji ATP2A2 – w mniej więcej połowie przypadków są to mutacje typu zmiany sensu4. Gen ATP2A2 koduje SERCA2, pompę transportującą jony wapnia do siateczki śródplazmatycznej (retikulum), której prawidłowa praca utrzymuje odpowiednio wysokie stężenie wapnia wewnątrz retikulum. Jest ono niezbędne w procesie syntezy i posttranslacyjnej obróbki białek. Wyróżnia się dwie izoformy SERCA2: a i b – druga z nich występuje w naskórku i odgrywa kluczową rolę w procesie adhezji i różnicowania keratynocytów. Mutacje SERCA2b prowadzą do osłabienia połączeń desmosomalnych pomiędzy komórkami naskórka, akantolizy i zaburzeń rogowacenia6.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Obraz kliniczny

Szacowana częstość występowania DD wynosi 1/30 000-100 000. Nie stwierdza się predylekcji płciowej ani rasowej7. Przebieg choroby jest przewlekły, charakterystyczne są okresy remisji [...]

Rozpoznanie

Rozpoznanie ustala się na podstawie charakterystycznych cech klinicznych, histopatologicznych oraz immunohistochemicznych. Badanie histopatologiczne pozwala wykazać obecność nieregularnej proliferacji w obrębie warstwy rogowej [...]

Diagnostyka różnicowa

DD wymaga różnicowania z trądzikiem zwykłym, łojotokowym zapaleniem skóry, rogowaceniem ciemnym, brodawkowatością siatkowatą zlewną. Z uwagi na podobieństwo w obrazie histopatologicznym zawsze konieczne jest [...]

Leczenie

Chociaż patogeneza DD jest dokładnie poznana, wytyczne leczenia nie zostały dotąd ustalone. Terapia ma charakter objawowy i zindywidualizowany. Najistotniejsze wydaje się unikanie [...]
Do góry