OPIS PRZYPADKU

Rycina 1. Obrzęk i esowate ułożenie powiek górnych obojga oczu

Rycina 2. Po uniesieniu górnych powiek widoczne obustronnie powiększone gruczoły łzowe

Rycina 3. Badanie ultrasonograficzne oczodołów – powiększenie gruczołów łzowych (strzałki)

Pacjent płci męskiej, w wieku 15 lat, został skierowany do Poradni Okulistyki Dziecięcej z podejrzeniem obustronnego zapalenia gruczołów łzowych. Rejonowy lekarz okulista w ciągu ostatnich 2 miesięcy stwierdzał przerost obu gruczołów łzowych, większy po lewej stronie. Stan ogólny pacjenta był dobry, temperatura ciała prawidłowa. Ponadto od kilku dni pacjent obserwował pogarszanie się widzenia lewym okiem. Dotychczas zastosowane leczenie farmakologiczne: miejscowe – kolejno ofloksacyną, moksyfloksacyną, tobramycyną, sulfacetamidem, sztucznymi łzami oraz ogólne – diklofenakiem i klindamycyną – było nieskuteczne. Obrzęk gruczołów narastał, nasiliło się też przekrwienie spojówek, głównie lewego oka. Posiew z worka spojówkowego nie wykazał flory patologicznej. Wywiad ogólny i okołoporodowy nie był obciążony.

W badaniu stwierdzono ostrość wzroku prawego oka 1,0 sc, a lewego 0,7 snp oraz pełną ostrość wzroku do bliży obojga oczu. Ciśnienie wewnątrzgałkowe było w obojgu oczach prawidłowe. W przednim odcinku obojga oczu obserwowano obrzęk i esowate wygięcie powiek górnych, bardziej po lewej stronie. Skóra powiek miała prawidłowy kolor i ucieplenie (ryc. 1).

W worku spojówkowym uwidoczniono: pienistą, ropną wydzielinę, odczyn grudkowy na spojówce dolnej powieki oraz powiększoną powiekową część gruczołu łzowego (ryc. 2).

Poza wyżej wymienionymi zmianami przedni odcinek i dno oka – bez odchyleń.

W badaniu ultrasonograficznym oczodołów wykazano nieregularne hipoechogenne struktury w rzucie obu gruczołów łzowych, powodujące ich powiększenie (ryc. 3).

Stosowane u pacjenta przez ostatnie 2 miesiące leczenie przeciwzapalne licznymi antybiotykami miejscowymi, a także podawanymi systemowo niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i antybiotykami nie przyniosło poprawy, dlatego należało rozważyć inny niż infekcyjny charakter zmian w gruczołach łzowych. Zapalenie gruczołu łzowego i jego obrzęk mogą występować w przebiegu infekcji bakteryjnej oraz wirusowej, np. świnki lub mononukleozy. Pacjent otrzymywał jednak antybiotyk ogólnie i miejscowo, a stan narządu wzroku nie poprawiał się. Poza tym infekcje te nie mają tak długotrwałego podostrego przebiegu i najczęściej towarzyszy im gorączka. W przebiegu świnki powiększają się ślinianki, a w mononukleozie występuje zapalenie gardła i wysoka gorączka, czego nie obserwowano u pacjenta.

1. Jakie zmiany poza zapaleniem na tle infekcji wirusowej lub bakteryjnej mogą wystąpić w obrębie gruczołu łzowego?

a. Idiopatyczne zapalenie tkanek oczodołu

b. Chłoniak gruczołu łzowego

c. Guzy gruczołu łzowego

d. Sarkoidoza

e. Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (dawna nazwa: ziarniniak Wegenera)