Wskazania do szczepienia przeciw krztuścowi wśród personelu medycznego

Wyzwaniem są również szczepienia wśród personelu medycznego, ponieważ w tej grupie często obserwuje się zaniżone postrzeganie osobistego ryzyka związanego z pracą zawodową, jak i inne przeszkody (ryc. 8).

Rycina 8. Bariery w procesie upowszechniania szczepień ochronnych wśród pracowników medycznych^5,6,14

Krztusiec a pracownicy medyczni

Placówki ochrony zdrowia mogą stać się lokalnym ogniskiem epidemii krztuśca ze względu na obecność osób chorych oraz kontakty personelu medycznego z pacjentami i ich bliskimi. Do transmisji zakażenia może dochodzić pomiędzy pacjentami, osobami odwiedzającymi i personelem placówek medycznych. Szczególnie narażone na zachorowanie oraz dalszą transmisję zakażenia są osoby mające częsty kontakt z chorymi, czyli personel oddziałów i poradni (ryc. 9).

Rycina 9. Grupy priorytetowe dla interwencji służących przerwaniu łańcucha transmisji zakażenia krztuścem w placówkach ochrony zdrowia¹

Personel medyczny, ze względu na kontakt z osobami chorymi i/lub z materiałem zakaźnym, jest narażony w wyższym stopniu na zakażenie i rozwinięcie się choroby zakaźnej niż ogół społeczeństwa. Ocenia się, że ryzyko zakażenia krztuścem wśród personelu medycznego jest 1,7 razy wyższe niż w populacji ogólnej^1,5,15.

Pacjenci, pracownicy ochrony zdrowia i osoby odwiedzające placówki medyczne, w szczególności te o profilu pediatrycznym, są narażeni na zwiększone ryzyko transmisji zakażenia krztuścem z kilku powodów.

Po pierwsze, w placówkach medycznych przebywają pacjenci podatni na zakażenie B. pertussis. Do populacji wysokiego ryzyka zachorowania na krztusiec i ciężkich powikłań krztuścowych należą: noworodki i niemowlęta, które są zbyt małe, aby wykonać u nich zalecaną serię szczepień, a także pacjenci z obniżoną odpornością.

Po drugie, pracownicy medyczni to osoby dorosłe, których odporność na krztusiec z czasem ulega osłabieniu i tym samym rośnie w tej grupie ryzyko zakażenia oraz ryzyko transmisji zakażenia na innych.

Po trzecie, zachowania dzieci mogą ułatwiać transmisję zakażeń poprzez m.in. dzielenie się zabawkami we wspólnych salach zabaw czy częste odwiedziny członków rodziny na oddziałach pediatrycznych^15,16.

W piśmiennictwie opisywane są szpitalne ogniska krztuśca, w których zakażonych było od 8,5 do 23% zatrudnionych w placówce pracowników medycznych¹⁷.

Personel medyczny może stanowić źródło zakażenia zarówno dla pacjentów, rodzin pacjentów, jak i współpracowników. Badania serologiczne sugerują, że zakażenia u pracowników ochrony zdrowia mogą być częste, ale też często nierozpoznane^1,2,5. W badaniu przeprowadzonym wśród hiszpańskich pracowników ochrony zdrowia seroprewalencja przeciwciał przeciw krztuścowi wynosiła 51,7%, a częstość przebytego niedawno zakażenia, oszacowana na podstawie obecności przeciwciał przeciwko toksynie krztuścowej, wynosiła 15%¹⁷.

Epidemie chorób zakaźnych w placówkach ochrony zdrowia mogą powodować poważne konsekwencje – zarówno zdrowotne, jak i prawne (pozwy o odszkodowania), finansowe (koszt opanowania epidemii, w tym czasowego zawieszenia działalności) oraz wizerunkowe (utrata zaufania pacjentów).

Ogniska epidemiczne krztuśca w szpitalach charakteryzują:

• wysoka zapadalność w ognisku
• trudności diagnostyczne i opóźnienia w postawieniu właściwego rozpoznania
• trudności w wygaszeniu ogniska (nieprzestrzeganie przez personel medyczny zaleceń zespołów ds. zakażeń: niestosowanie poekspozycyjnej profilaktyki antybiotykowej, nieprzestrzeganie zaleceń dotyczących stosowania środków ochrony osobistej)
• wysokie koszty wygaszenia ogniska^1,5,16,18.

Kontrola ognisk epidemii krztuśca w placówkach opieki zdrowotnej może wiązać się ze znacznymi kosztami, nawet w sytuacji, gdy wtórna transmisja zakażenia jest ograniczona. Przykładowo, epidemia krztuśca obejmująca 15 przypadków zachorowań: 5 niemowląt i 10 pracowników medycznych na oddziale intensywnej terapii noworodków w Arizonie w 2011 r. kosztowała szpital 97 745 USD¹⁹.

Epidemia w szpitalu dziecięcym w Cincinnati spowodowała podobne koszty bezpośrednie – opiewały one na 85 400 USD⁵.

W szpitalnym ognisku epidemii krztuśca w Stanach Zjednoczonych obejmującym 17 potwierdzonych przypadków zakażenia B. pertussis wśród pracowników ochrony zdrowia w szpitalu zidentyfikowano 307 kontaktów i wdrożono niezbędne środki kontroli zakażeń. Wygaszenie ogniska epidemii kosztowało 81 382 USD⁵.

Ognisko epidemii na oddziale położniczym w Nowej Południowej Walii opisano na rycinie 10.