Leczenie

Leczenie KZM jest wyłącznie objawowe. W przypadkach lekkich i średnio ciężkich stosuje się leki przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Pacjenci z ciężkim przebiegiem KZM, z porażeniami, powinni być hospitalizowani na oddziałach intensywnego nadzoru, z możliwością zastosowania wentylacji mechanicznej, gdyż objawy mogą się nasilać podczas pobytu w szpitalu mimo leczenia objawowego. Nie ma dostępnych metod, które by zapobiegały progresji objawów neurologicznych (takich jak zaburzenia połykania, zaburzenia oddychania)⁹.

Stosowane leczenie:

• obniżanie gorączki
• zmniejszanie bólu i obniżanie ciśnienia śródczaszkowego
• staranna obserwacja objawów neurologicznych (w razie progresji przeniesienie pacjenta na oddział intensywnej terapii, wsparcie oddechowe, wspomaganie odżywiania, gdy występują zaburzenia połykania)
• rehabilitacja.

Ważnym elementem terapii jest wczesna rehabilitacja chorych. Niezbędne są kolejne cykle rehabilitacji, ponieważ mimo uzyskanej poprawy pacjenci nie odzyskują pełnej sprawności (ryc. 8).

Zachorowania u dzieci

Mimo że KZM przebiega u dzieci łagodniej niż u dorosłych, to jednak:

• u 20-30% rozwija się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (meningoencephalitis)
• u mniej więcej 25% obserwowane są długotrwałe zaburzenia uwagi i koncentracji
• około 2% cierpi z powodu przewlekłych następstw neurologicznych
• długotrwałe skutki zakażenia wirusem KZM u dzieci nie są szeroko znane, co wskazuje na potrzebę dokładnego rozpoznania i dalszego monitorowania.

Profilaktyka

W profilaktyce zakażeń wirusem KZM zaleca się:

• odpowiedni ubiór – np. długie rękawy, spodnie wsunięte w skarpety utrudniają kleszczom dotarcie do nagiej skóry, ponadto na jasnych ubraniach kleszcze są bardziej widoczne
• repelenty – mogą być stosowane zarówno na skórę, jak i na ubranie, wpływają na zmysły kleszcza, zniechęcając go do ataku, jednak czas ich działania jest dość krótki – wynosi 3-4 godz.
• właściwe zachowanie – zdejmowanie i zmiana ubrania po powrocie z lasu uniemożliwiają atak kleszczom przyniesionym na ubraniu
• oglądanie skóry – usunięcie kleszcza w ciągu 24 godz. zmniejsza ryzyko zachorowania na boreliozę, ale nie zapobiega KZM.

Jedyną skuteczną metodą zapobiegania KZM są szczepienia ochronne.

Immunoprofilaktyka KZM

Szczepionki przeciw KZM zawierające europejski typ wirusa są najskuteczniejszą metodą ochrony przed KZM. Zachorowania na KZM występują w całej Polsce, dlatego cały jej obszar powinien być traktowany jako zagrożony wystąpieniem KZM. Stopień endemiczności (niski, średni lub wysoki) może się różnić w poszczególnych regionach kraju. Za osoby narażone na ryzyko zachorowania na KZM, którym zaleca się szczepienie, uznaje się:

• osoby uprawiające aktywność rekreacyjną na otwartej przestrzeni
• wszystkie osoby pracujące zawodowo na świeżym powietrzu, zwłaszcza na terenach zielonych (łącznie z obszarami zieleni miejskiej)
• osoby podróżujące po kraju i poza nim do regionów uznanych za endemiczne, jeśli aktywności podejmowane w trakcie pobytu niosą ze sobą ryzyko pokłucia przez kleszcze.

Osoby zamieszkujące tereny o wysokiej endemiczności dla KZM zgodnie z definicją World Health Organization (WHO) (≥5 przypadków/100 000 osób/rok) należy objąć szczepieniami populacyjnymi².

Ze względu na ciężki przebieg choroby u osób w podeszłym wieku oraz na jej istotny wpływ na rozwój neurologiczny dzieci obie te grupy powinny w pierwszej kolejności zostać objęte profilaktyką szczepienną.