Cyfrowe planowanie operacji rekonstrukcyjnych standardem u pacjentów z nowotworami głowy i szyi

Zespół chirurgów z Kliniki Nowotworów Głowy i Szyi Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie wdrożył nowoczesne metody zabiegowe, oparte na technologii planowania cyfrowego, tzw. virtual surgical planning (VSP). Dzięki nim resekcje nowotworów, które często wiążą się z rozległymi operacjami rekonstrukcyjnymi, projektowane są z niezwykłą precyzją.

Metoda ta zmienia standardy leczenia pacjentów wymagających rekonstrukcji żuchwy po resekcjach onkologicznych. 

Czym jest VSP

Wdrożenie VSP do praktyki chirurgicznej w NIO to projekt, który koncentruje się na chorych z zaawansowanymi nowotworami w obrębie głowy i szyi, wymagającymi segmentalnej resekcji żuchwy. Te skomplikowane operacje, wykonywane przez zespół Kliniki Nowotworów Głowy i Szyi NIO, polegają na usunięciu zajętego przez nowotwór fragmentu dolnej kości twarzy i wykonaniu rozległych zabiegów odtwórczych. Te ostatnie mają przywrócić funkcje żucia, mowy i naturalnego wyglądu twarzy. Polegają na chirurgicznej rekonstrukcji usuniętej części żuchwy. I tu właśnie chirurdzy korzystają z nowoczesnych technologii, takich jak VSP.

Projekt zakłada wdrożenie cyfrowego planowania jako standardowej procedury klinicznej w operacjach rekonstrukcyjnych, a nie jedynie w wybranych przypadkach. 

Zakończyła się właśnie faza pilotażowa i technologia stosowana jest rutynowo jako standard postępowania. Całość opiera się na ścisłej współpracy chirurgów, inżynierów biomedycznych, techników druku 3D i ekspertów planowania cyfrowego. 

− Virtual surgical planning, czyli cyfrowe planowanie operacji, w połączeniu z technologią druku 3D pozwala nam na niezwykle precyzyjne przygotowanie każdego etapu zabiegu: od diagnostyki i planowania, przez przygotowanie indywidualnych narzędzi chirurgicznych aż po wykonanie rekonstrukcji z dokładnością wcześniej nieosiągalną w tradycyjnych technikach – wyjaśnia dr n. med. Jakub Zwoliński, chirurg, kierownik oddziału zabiegowego kliniki. 

NIO należy do czołówki ośrodków w Polsce, które systematycznie wykorzystują technologię VSP w codziennej praktyce klinicznej.

– Skala i konsekwencja, z jaką wdrażamy cyfrowe planowanie operacji rekonstrukcyjnych, wyróżnia nas na tle innych jednostek w kraju i potwierdza naszą pozycję jako lidera w tej dziedzinie – dodaje dr Zwoliński. 

Efekty pracy zespołu prezentowano na krajowych i międzynarodowych konferencjach oraz opisywano w publikacjach specjalistycznych.

Jak przebiega procedura z wykorzystaniem VSP?

Każdy szczegół, od kształtu ubytku po dopasowanie przeszczepu, jest wcześniej starannie opracowywany w środowisku cyfrowym. Przygotowanie do operacji rozpoczyna się od wykonania precyzyjnych badań obrazowych, czyli tomografii komputerowej czaszki i miednicy, z której pobiera się kość do rekonstrukcji. To te obrazy stanowią podstawę do stworzenia trójwymiarowych modeli anatomicznych zarówno obszaru operowanego, jak i tego, z którego materiał zostanie pobrany. Następnie, z wykorzystaniem zaawansowanego oprogramowania CAD, specjaliści projektują linie cięć resekcyjnych, zgodnych z marginesami onkologicznymi, oraz planują rekonstrukcję z użyciem fragmentu kości miednicy pacjenta. Ważnym elementem całego procesu jest także przygotowanie i wydrukowanie indywidualnych szablonów chirurgicznych oraz odpowiednio wcześniej uformowanych w technologii 3D płytek rekonstrukcyjnych 

Co VSP oznacza dla pacjentów? 

Zastosowanie VSP pozwala na niezwykle dokładne odwzorowanie anatomii pacjenta i precyzyjne zaplanowanie zabiegu jeszcze przed wejściem na salę operacyjną.

– Przeniesienie cyfrowego planu zabiegu bezpośrednio na salę operacyjną sprawia, że operacje te są bardziej przewidywalne, a ich wyniki znacznie przewyższają efekty osiągane tradycyjnymi metodami – tłumaczy dr Zwoliński.

Cyfrowe planowanie operacji przekłada się więc na realne korzyści dla chorych – skraca nie tylko czas zabiegu, ale i pobytu w szpitalu, a także zmniejsza ryzyko powikłań oraz konieczności ponownych interwencji chirurgicznych.

– Dzięki precyzyjnej rekonstrukcji pacjenci szybciej wracają do codziennego życia; odzyskują zdolność mówienia, spożywania pokarmów i swobodnego funkcjonowania. Odzyskana symetria twarzy poprawia nie tylko ich wygląd, ale też samopoczucie i pewność siebie. Cyfrowe planowanie to także lepsze wykorzystanie zasobów medycznych: sali operacyjnej, narzędzi i czasu zespołu – kontynuuje dr Zwoliński. 

W ocenie prof. Andrzeja Kaweckiego, kierownika Kliniki Nowotworów Głowy i Szyi oraz zastępcy dyrektora NIO ds. klinicznych, wprowadzenie technologii VSP do codziennej praktyki klinicznej przynosi korzyści pacjentom z najtrudniejszymi do leczenia nowotworami.

Do tej pory w instytucie przeprowadzono ponad 80 operacji z wykorzystaniem VSP i planowane są kolejne.