Chory jak Polak? Dramatyczne wyniki na tle państw OECD

Polska ma wiele do poprawienia w ochronie zdrowia – ujawnia najnowszy raport OECD „Health at a Glance 2025” oraz komunikat „Healthcare quality improving, but financial pressures rise”.

Polska wypada w nim fatalnie – poniżej średniej OECD. Spośród 10 wskaźników dotyczących stanu zdrowia i czynników ryzyka jesteśmy powyżej średniej tylko w jednym. W przypadku dostępu i jakości opieki – w dwóch. W zasobach systemu ochrony zdrowia – w jednym.

Raport OECD to analiza stanu zdrowia populacji i funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej w 38 krajach. Obejmuje wskaźniki dotyczące długości życia, czynników ryzyka, jakości i dostępności opieki, wydatków oraz zasobów. Pokazuje, gdzie jako kraj plasujemy się względem innych państw.

Niestety, w porównaniu z krajami OECD Polska wypada poniżej średniej w większości kluczowych wskaźników zdrowotnych. Oczekiwana długość życia wynosi w naszym kraju 78,4 roku, czyli o 2,7 roku mniej niż średnia OECD, a śmiertelność możliwa do uniknięcia jest znacznie wyższa: to 202 zgony na 100 000 osób wobec 145 średnio w OECD. 

Równie niepokojące są wyniki dotyczące palenia, spożycia alkoholu, braku aktywności fizycznej i zanieczyszczenia powietrza. W szczególności 40% dorosłych w Polsce nie podejmuje wystarczającej aktywności fizycznej, a poziom PM2,5 w powietrzu jest niemal dwukrotnie wyższy niż średnia OECD.

Pacjenci niezadowoleni

Choć dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej jest wysoki – 97% Polaków jest objętych podstawowym ubezpieczeniem – satysfakcja pacjentów z dostępności i jakości usług pozostaje niska. Zaledwie 51% populacji jest zadowolone z dostępności opieki, podczas gdy średnia OECD wynosi 64%. Badania przesiewowe, takie jak mammografia, są wykonywane rzadziej niż w innych krajach (37% kobiet w Polsce vs 55% średnia OECD), a unikane hospitalizacje i nadmierne stosowanie antybiotyków wskazują na potrzebę poprawy jakości opieki szpitalnej.

System ochrony zdrowia w Polsce boryka się również z problemami zasobowymi. Choć liczba lekarzy (3,9/1000) jest na średnim poziomie OECD, liczba pielęgniarek jest znacznie niższa (5,9 vs 9,2), a liczba pracowników opieki długoterminowej dla osób starszych jest dramatycznie niska (0,3 vs 5,0). Wydatki na zdrowie na mieszkańca wynoszą 4284 USD, czyli mniej niż średnia OECD, a środki przeznaczane na profilaktykę stanowią jedynie 1,7% całkowitych wydatków na zdrowie (średnia OECD 3,4%).

Sytuacja po pandemii

Raport OECD podkreśla, że część problemów ma charakter globalny. Średnia długość życia w OECD wciąż nie wróciła w 13 krajach do poziomu sprzed pandemii, a ponad 3 milionów przedwczesnych zgonów w 2023 r. można było uniknąć dzięki skutecznej prewencji i lepszej opiece. Choroby układu krążenia i nowotwory pozostają głównymi przyczynami zgonów, a rosnąca otyłość, nadużywanie alkoholu i problemy psychiczne młodzieży dodatkowo obciążają system. Jednocześnie jakość opieki ostrej poprawia się – śmiertelność 30-dniowa po zawale serca spadła w OECD z 8,2% w 2013 r. do 6,5% w 2023 r., a po udarze niedokrwiennym z 9,3% do 7,7%.

Jakie wnioski dla Polski?

Raport OECD pokazuje, że Polska ma jeszcze wiele do zrobienia, aby dogonić średnią międzynarodową. Należy postawić na profilaktykę, badania przesiewowe, podstawową opiekę zdrowotną, przeciwdziałanie niedoborom kadrowym.

Podsumowanie

Stan zdrowia:

• Oczekiwana długość życia: 78,4 lata (średnia OECD 81,1 lata).

• Śmiertelność możliwa do uniknięcia: 202/100 000 (wyższa od średniej 145).

• Śmiertelność możliwa do wyleczenia: 114/100 000 (średnia OECD 77).

• Samobójstwa: 12/100 000 (średnia 11).

• Osoby oceniające stan zdrowia jako zły/bardzo zły: 9,8% (średnia 8%).

Czynniki ryzyka:

• Palenie: 17,1% (średnia 14,8%).

• Spożycie alkoholu: 10,0 l/os. (średnia 8,5 l).

• Brak wystarczającej aktywności fizycznej: 40% (średnia 30%).

• Otyłość: 19% (średnia OECD 19%).

• Zanieczyszczenie powietrza PM2,5: 17,8 µg/m³ (średnia 11,2).

Dostęp i jakość opieki

• Ubezpieczenie zdrowotne: 97% populacji objęte podstawowymi usługami.

• Satysfakcja z dostępności opieki: 51% (średnia 64%).

• Pokrycie wydatków obowiązkowym przedpłaceniem: 78% (średnia 75%).

• Niezaspokojone potrzeby zdrowotne: 3,8% (średnia 3,4%).

Jakość opieki:

• Szczepienia dzieci (DTP): 94% (wyżej niż średnia).

• Badania przesiewowe piersi u kobiet: 37% (średnia 55%).

• Zużycie antybiotyków: 22 DDD/1000 osób (średnia 16).

• Unikane hospitalizacje: 809/100 000 (średnia 473).

• Śmiertelność po zawałach: 6,7% (średnia 6,5%), po udarach 10,5% (średnia 7,7%).

Zasoby systemu zdrowia i wydatki

• Wydatki na zdrowie: 4284 USD per capita (średnia 5967 USD), 8,1% PKB (średnia 9,3%).

• Wydatki na profilaktykę: 1,7% (średnia 3,4%).

• Personel medyczny: 3,9 lekarzy (średnia 3,9), 5,9 pielęgniarek (średnia 9,2) na 1000 mieszkańców.

• Pracownicy opieki długoterminowej: 0,3 na 100 osób ≥65 lat (średnia 5,0).

• Farmaceuci: 78/100 000 (średnia 86).

• Łóżka szpitalne: 6,3/1000 (średnia 4,2).

• Sprzęt diagnostyczny (CT, MRI, PET): 38 jednostek na mln mieszkańców (średnia 51).