prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Na łamach „Chirurgii po Dyplomie” staramy się prezentować wiedzę praktyczną z różnych dziedzin chirurgii. W poprzednim numerze przedstawiliśmy możliwe powikłania, których możemy się spodziewać u chorych trafiających na oddziały chirurgii, a wcześniej poddanych chemioterapii. W bieżącym wydaniu prof. Andrzej Szawłowski omówił powikłania mogące wystąpić po radioterapii stosowanej w leczeniu różnych nowotworów. Zdajemy sobie sprawę, że działa ona zarówno na komórki nowotworowe, jak i zdrowe, co może prowadzić do uszkodzenia zdrowych tkanek w obszarze poddanym radioterapii. Nowe metody radioterapeutyczne częściowo ograniczają skutki niepożądane, ale ich nie eliminują. Chciałem szczególnie podziękować prof. Krzysztofowi Składowskiemu za napisanie komentarza do artykułu, który stanowi podsumowanie i dopełnienie przedstawionych informacji.

W „Aktualnościach naukowych” znajdą Państwo przegląd wybranych doniesień z literatury światowej przygotowany przez lek. Bartłomieja Borawskiego.

Streszczenie pierwszego artykułu dotyczy zabiegu ksenotransplantacji u pacjenta ze schyłkową niewydolnością nerek, który przeprowadzili lekarze z Harvard Medical School w Massachusetts General Hospital w Bostonie. Przeszczepili genetycznie zmodyfikowaną świńską nerkę 62-letniemu mężczyźnie ze schyłkową niewydolnością nerek. Ksenotransplantacje to obszar intensywnych badań naukowych, ponieważ niedobór ludzkich organów do przeszczepienia nadal stanowi poważny problem, a ksenotransplantacja mogłaby być jednym ze sposobów zwiększenia dostępności organów dla pacjentów potrzebujących przeszczepienia. Jednakże ksenotransplantacja wiąże się z wieloma wyzwaniami, w tym z odpowiedzią immunologiczną i ryzykiem transmisji wirusów związanych z innymi gatunkami, oraz z problemami etycznymi.

Kolejne interesujące omówienie dotyczy wpływu pozaustrojowej fali uderzeniowej (ESWT) na poprawę jakości życia pacjentów z chromaniem przestankowym kończyn dolnych. Wyniki są porównywalne z osiąganymi u chorych wykonujących ćwiczenia pod nadzorem fizjoterapeuty. Leczenie ESWT nie może być alternatywą dla bardziej klasycznych metod stosowanych w chirurgii naczyniowej, ale może stanowić dodatkowy element terapii.

Postępowanie w zapaleniu wyrostka robaczkowego to temat kolejnych dwóch doniesień. Leczenie nieoperacyjne zapalenia wyrostka robaczkowego może być stosowane szczególnie u chorych z wczesnym rozpoznaniem. Jednakże w przypadku braku poprawy lub pogorszenia stanu pacjenta konieczne może być wykonanie operacji. Problemem pozostaje odpowiednia selekcja chorych. Autorzy artykułu przedstawili system zaprojektowany do obliczania indywidualnego prawdopodobieństwa wystąpienia powikłanego zapalenia wyrostka robaczkowego. Ostatnie streszczenie dotyczy konieczności stosowania antybiotyków w niepowikłanym zapaleniu wyrostka robaczkowego.

Zespół więzadła łukowatego pośrodkowego (MALS) jest znaną mimo jej rzadkości występowania jednostką chorobową. Ze względu na często niejasny obraz kliniczny rozpoznanie tego zespołu wymaga interdyscyplinarnych metod. Zabiegi lecznicze obejmują laparoskopowe lub robotowe uwolnienie pnia trzewnego oraz (coraz rzadziej) stentowanie wewnątrznaczyniowe. Warto zwrócić uwagę autorów na polskie piśmiennictwo dotyczące tej jednostki chorobowej (np. na artykuł autorów z olsztyńskiego i toruńskiego ośrodka „Laparoskopowe leczenie rzadkiego zespołu więzadła łukowatego pośrodkowego – obserwacja średnioterminowa” z 2021 roku).

Wytwarzanie dostępu do dializ, przede wszystkim przetok tętniczo-żylnych, dotyczy bardziej oddziałów chirurgii naczyniowej niż chirurgii ogólnej, niemniej nawet będąc na konsultacjach na innych oddziałach, warto zdawać sobie sprawę z istnienia nowych możliwości uzyskania dostępów naczyniowych drogą endowaskularną. Problem ten przybliży Państwu prof. Jacek Budzyński z Katedry Chorób Naczyń i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Collegium Medicum w Bydgoszczy w artykule „Interwencje przezskórne u pacjentów z dostępem naczyniowym do dializ”.

Cukrzyca jest jedną z częstszych chorób cywilizacyjnych. Może prowadzić do wielu powikłań, jeśli nie jest odpowiednio leczona, w tym do uszkodzenia naczyń krwionośnych, nerwów oraz do upośledzenia funkcji nerek, serca. Pacjent obciążony cukrzycą poddany operacji wymaga odpowiedniego przygotowania. O zasadach postępowania w takich przypadkach przeczytają Państwo w artykule „Pacjent z cukrzycą w okresie okołooperacyjnym – diabetologiczne ABC” przygotowanym przez dr. Macieja Pawłowskiego i prof. Katarzynę Cypryk z Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Jako przypadek kliniczny przedstawiamy artykuł „Jatrogenne uszkodzenie splotu ramiennego jako skutek upadku ze stołu operacyjnego” przygotowany przez zespół pod kierunkiem prof. Andrzeja Modrzejewskiego z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.

Ostatni artykuł z cyklu „Transfuzjologia dla chirurga” opracowany przez dr. hab. Piotra Czempika z Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach dotyczy diagnostyki i leczenia zaburzeń hemostazy w okresie okołooperacyjnym w kontekście strategii zarządzania krwią pacjenta. Autor tym razem koncentruje się na problemach i fizjologii hemostazy, dostępnych testach diagnostycznych oraz na sposobach leczenia zaburzeń hemostazy.

Kącik prawniczy i porady tam zawarte cieszą się moim szczególnym zainteresowaniem. Problem omawiany w bieżącym numerze dotyczył mnie osobiście kilka tygodni temu, gdy zajmowałem się pacjentem posługującym się wyłącznie odmianą języka tadżyckiego. Przybyła na nasze zaproszenie studentka z Uzbekistanu również nie miała możliwości porozumienia się z chorym. Najbliższy konsulat znajduje się w Berlinie. Artykuł „Pacjent niemówiący po polsku u chirurga” przygotowali radca prawny Dorota Rytwińska i dr hab. n. praw. Radosław Tymiński.

Mam nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie w najnowszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” wiele ciekawych informacji, które pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę.

Życzę przyjemnej lektury!