BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Praktyka kliniczna
Zakażenie HPV w jamie ustnej
Lek. dent. Marcin Adamiecki1
Dr n. med. Anna Dudko2
Dr hab. med. Sebastian Kłosek3
Wirus brodawczaka ludzkiego (Human papillomavirus – HPV) zaliczany jest do rodziny papillomawirusów, których materiał genetyczny stanowi kwas deoksyrybonukleinowy (DNA), a wirion nie ma osłonki.[1] Genom HPV koduje sekwencję dla sześciu białek wczesnych (early – E1, E2, E4, E5, E6, E7) związanych z replikacją, komórkową transformacją i kontrolą wirusowej transkrypcji oraz dwóch białek późnych (late – L1, L2) tworzących kapsyd. Ponadto zawiera region kontrolny (long control region – LCR) konieczny do replikacji i transkrypcji wirusowego DNA. W zależności od genotypowych różnic w sekwencji DNA dla E6 i E7 wyróżniamy odmienne typy wirusa.[2] Jak dotąd wyizolowano 202 różne typy HPV, które podzielono na wirusy wysokiego (high risk – HR) i niskiego ryzyka (low risk – LR) możliwej transformacji nowotworowej zmiany, którą wywołują.[3] Do grupy wysokiego ryzyka zalicza się m.in. HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 54, 55, 56, 58, 59, 66, 68, 72 i 73, a do niskiego ryzyka HPV 1, 2, 4, 6, 7, 11, 13, 30, 32, 34, 38, 40, 42-44, 53, 61, 62, 64, 67 oraz 69.[4-6]
Wirusy niskiego ryzyka zwykle powodują zmiany łagodne, takie jak:
■ brodawki pospolite,
■ brodawczak płaskonabłonkowy,
■ kłykciny kończyste,
■ ogniskowy rozrost nabłonka (choroba Hecka),
■ rogowiak kolczystokomórkowy,
■ znamię białe gąbczaste,
■ leukoplakia włochata.
Z kolei wirusy wysokiego ryzyka mogą doprowadzić do rozwinięcia się zmian nowotworowych, takich jak:
■ rak płaskonabłonkowy,
■ rak brodawkujący jamy ustnej.
Ponadto zakażenie HPV należącymi do obu grup może współistnieć ze zmianami i stanami przednowotworowymi, takimi jak:
■ erytroplakia,
■ leukoplakia,
■ postać nadżerkowa liszaja płaskiego jamy ustnej.[3,5]
Najczęściej występującymi HR HPV są typy 16 i 18, natomiast większość zakażeń LR HPV stanowią typ 6 i 11.[5] Wirus wykazuje silny tropizm do nabłonka płaskiego występującego zarówno w skórze, jak i błonach śluzowych.[3] Ze zmian obecnych w jamie ustnej wyizolowano prawie 30 typów wirusa: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 10, 11, 13, 16, 18, 31, 32, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 57, 58, 59, 66, 69, 72, 73.[7] Szacuje się, że rozpowszechnienie HPV w jamie ustnej wśród populacji ogólnie zdrowych osób dorosłych waha się od 10-13 proc. aż do 81,1 proc.[8] Tak rozbieżne dane wynikają z technik identyfikacji wirusa, metod użytych do pobrania tkanki i miejsca biopsji. Nie bez znaczenia jest także odmienna częstość występowania wirusa w różnych regionach świata.[8] Najczęściej wykrywanym HPV w jamie ustnej jest typ 16.[3,8] Warto zaznaczyć, że HPV częściej występuje w nabłonku jamy ustnej mężczyzn.[3,5] Badania wskazują, że większość infekcji HPV w jamie ustnej przebiega bezobjawowo i jest eliminowana przez organizm gospodarza w ciągu 12-24 miesięcy od zakażenia.[7]
