prof. dr hab. n. med. Joanna Maj

Szanowni Państwo,

Drodzy Czytelnicy!

W najnowszym wydaniu „Dermatologii po Dyplomie” artykuł przewodni dotyczy sarkoidozy wielonarządowej z obecnością polimorficznych zmian skórnych. Choroba została opisana przez autorki (lek. Klaudię Rusińską i wsp.) niezwykle wnikliwie. Zwrócono uwagę na zmiany narządowe i skórne, wzbogacono również pracę opisem przypadku klinicznego. Przedstawiony artykuł jest kolejnym dowodem na interdyscyplinarność naszej dziedziny.

Autorki, opisując zmiany nieswoiste w przebiegu sarkoidozy, wymieniają – bardzo słusznie – rumień guzowaty. Warto przypomnieć, że poza sarkoidozą może on także wystąpić w przebiegu gruźlicy, choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Behçeta, ostrej białaczki i ziarnicy złośliwej. Szczególną postacią jest rumień guzowaty stwierdzany u młodych kobiet, który może nawracać podczas kolejnych ciąż, stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych lub po ich odstawieniu.

Wiedza na temat współwystępowania pewnych objawów, a także chorób skóry, ze zmianami narządowymi może pomóc we właściwym zdiagnozowaniu wielu schorzeń ogólnoustrojowych, nierzadko zaś przyspieszyć ich rozpoznanie. W tym miejscu pozwolę sobie przypomnieć o piodermii zgorzelinowej, trudnej diagnostycznie chorobie, w przypadku której lekarz dermatolog powinien ukierunkować ogólną diagnostykę, dążąc do wykluczenia m.in. gammapatii, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, chorób zapalnych stawów (w tym reumatoidalnego zapalenia stawów).

Podobnie pojawienie się na skórze kępek żółtych może być sygnałem licznych chorób (przy czym pacjenci często uważają, że te zmiany ksantomatyczne stanowią jedynie defekt kosmetyczny). W związku z tym rola dermatologa bywa nieoceniona w dalszym postępowaniu oraz skierowaniu chorego do lekarza medycyny rodzinnej z sugestią poszerzenia badań dodatkowych – w celu wykluczenia cukrzycy i zespołu metabolicznego, zaburzeń endokrynologicznych, przewlekłej choroby nerek.

Właściwie w każdym dziale dermatologii znajdziemy schorzenia, które dotyczą skóry i narządów wewnętrznych. Często to właśnie dermatolog dysponuje szeroką wiedzą ogólną i potrafi trafnie ukierunkować dalszą diagnostykę.

Większość lekarzy umie rozpoznać pokrzywkę, jednak w wielu przypadkach wysiew bąbli pokrzywkowych lub obrzęk naczynioruchowy może stanowić wyzwanie diagnostyczne. Chociaż postawienie rozpoznania na podstawie obrazu klinicznego wydaje się bardzo proste, to u pacjentów z objawami ze strony innych narządów oraz u osób niereagujących na standardowe leczenie należy w diagnostyce różnicowej uwzględnić pokrzywkowe zapalenie naczyń i choroby autozapalne, np. zespół Schnitzler.

Kolejną jednostką chorobową, w której trzeba wziąć pod uwagę inne zaburzenia, wykraczające poza skórę, jest ziarniniak obrączkowaty. Nie myślę w tym miejscu o cukrzycy, ponieważ pojawiają się badania, które nie potwierdzają współwystępowania obu schorzeń. Coraz częściej podkreśla się natomiast związek ziarniniaka obrączkowatego z zapaleniem błony naczyniowej oka i zapaleniem naczyń siatkówki. Z tego powodu każdy pacjent z rozpoznanym ziarniniakiem, szczególnie z postacią rozsianą, powinien zostać przebadany okulistycznie.

Przykładów zmian skórnych będących sygnałem zaburzeń ogólnoustrojowych jest wiele. Postać skórna sarkoidozy bywa wyzwaniem dla lekarzy, ponieważ muszą pamiętać o zmianach narządowych, które należy wykluczyć, a leczenie ogólne uzgadniać z pulmonologiem.

Zachęcam także Koleżanki i Kolegów do zapoznania się z pozostałymi artykułami zawartymi w bieżącym numerze „Dermatologii po Dyplomie”, które dotyczą łysienia androgenowego w trichoskopii, wykorzystania dermatoskopii w diagnostyce infekcyjnych chorób skóry u dzieci, zasad profilaktyki poekspozycyjnej bakteryjnych zakażeń przenoszonych drogą płciową oraz innowacyjnych formulacji kosmetycznych. Na szczególną uwagę zasługuje praca poświęcona chirurgii mikrograficznej Mohsa, przygotowana przez dr. hab. n. med. Andrzeja Bieńka, uznanego specjalistę w tej dziedzinie, wspólnie z dr hab. n. med. Iwoną Chlebicką.

Życzę Państwu udanej lektury i miłego wakacyjnego wypoczynku!