prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Baranowski

Szanowni Państwo!

Mimo sezonu wakacyjno-urlopowego zachęcam Państwa do sięgnięcia po aktualny, moim zdaniem bardzo ciekawy numer „Ginekologii po Dyplomie”. Tematem wiodącym niniejszego wydania jest rola nowego narzędzia, jakim niewątpliwie staje się sztuczna inteligencja (AI). Autorzy tego opracowania definiują, czym jest AI, oraz omawiają, jakie mogą być (i są!) aplikacje z wykorzystaniem AI w ultrasonografii położniczej do interpretacji zapisów KTG oraz przewidywania ewentualnych powikłań. Cennym uzupełnieniem tego artykułu jest również przedstawienie możliwych zagrożeń związanych z zastosowaniem AI w położniczej opiece okołoporodowej.

Szeroko dyskutowana, również w mediach pozamedycznych, poprawa jakości życia kobiet po menopauzie jest przedmiotem aż trzech opracowań zawartych w bieżącym wydaniu naszego czasopisma. Jedno z nich dotyczy zmian funkcji poznawczych u kobiet po menopauzie. W bardzo syntetyczny sposób opisano w nim rolę naturalnych procesów starzenia się mózgu oraz zmian hormonalnych, jakie zachodzą po menopauzie, w powstawaniu zaburzeń funkcji poznawczych i nasilonych problemów z pamięcią, w tym objawów tzw. mgły mózgowej. Jednocześnie przedstawiono dane wskazujące na pozytywny wpływ hormonalnej terapii menopauzalnej na poprawę funkcji poznawczych, w tym pamięci. Drugie doniesienie dotyczy stosowania elinzanetantu, selektywnego antagonisty receptorów (typu 1 i 3) dla neurokininy, w celu zmniejszania częstotliwości objawów wazomotorycznych i zaburzeń snu. Substancja ta, będąca przedmiotem badania klinicznego fazy IIB, jest odpowiedzią na potrzeby kobiet z nasilonymi objawami wazomotorycznymi, które z różnych powodów nie mogą stosować klasycznego leczenia hormonalnego. Wstępne wyniki badania wskazują na pozytywny wpływ elinzanetantu na jakość snu oraz ogólną jakość życia kobiet po menopauzie. W trzecim artykule omówione zostały wyniki badania dotyczącego wykorzystania Cannabis sativa L. w łagodzeniu objawów związanych z menopauzą, głównie w leczeniu zaburzeń snu oraz zmian nastroju i zaburzeń lękowych. Prowadzący badanie uważają, że kannabinoidy mogą być alternatywą dla hormonalnej terapii menopauzalnej np. w grupie pacjentek po przebytym leczeniu nowotworów hormonozależnych. Wszystkie te opracowania są bardzo zwięzłe i mają niewątpliwy walor dydaktyczny – godne uwagi.

Szczególnie położników zachęcam do lektury dwóch artykułów na temat specyficznych problemów położniczych. Pierwszy z nich dotyczy dylematów w opiece położniczej nad kobietą z upośledzeniem sprawności fizycznej lub psychicznej. Autorzy tego opracowania przedstawiają możliwe objawy i powikłania ciąży specyficzne dla kobiet z niepełnosprawnością, a także rekomendowane sposoby rozwiązania ciąży oraz wskazania do cięcia cesarskiego u tych pacjentek. W drugiej publikacji omówiony został bardzo trudny klinicznie temat leczenia raka piersi współistniejącego z ciążą w praktyce klinicznej. Autorzy szczegółowo prezentują wpływ leczenia chirurgicznego, chemioterapii i radioterapii na przebieg ciąży oraz rozwój płodu i zdrowie noworodka, a także przedstawiają zasady opieki położniczej nad ciężarną i położnicą (karmienie piersią) z rozpoznanym rakiem piersi. Ten blok opracowań może być szczególnie przydatny dla położników, ale nie tylko – bardzo polecam.

W ostatnich latach problematyka uroginekologiczna mimo dostępnych danych epidemiologicznych i klinicznych pozostaje nieco na uboczu ze względu na kontrowersje związane z używaniem implantów podczas operacji rekonstrukcyjnych. Możliwą alternatywą jest próba zastosowania innych, minimalnie inwazyjnych metod operacyjnych, które w założeniu powinny przy tej samej skuteczności wykazywać się mniejszą inwazyjnością, minimalnym ryzykiem zdarzeń niepożądanych, krótkim czasem trwania zabiegu oraz szybką rekonwalescencją pooperacyjną. Zachęcam do zapoznania się z artykułem, którego autorzy przedstawiają innowacyjne techniki przezpochwowej przezskórnej histeropeksji z zastosowaniem nowatorskich narzędzi. Cennym uzupełnieniem tego opracowania jest komentarz eksperta prof. Ewy Barcz.

Na koniec polecam Państwu lekturę przeglądowego opracowania na temat etynyloestradiolu. Autorka tego artykułu bardzo jasno, jednoznacznie omawia historyczne i współczesne problemy związane ze stosowaniem tej bardzo popularnej substancji, a jednocześnie wskazuje, że etynyloestradiol oprócz tego, że jest składnikiem preparatów antykoncepcyjnych, może być stosowany w innych wskazaniach, w tym stricte onkologicznych.

Moje rekomendacje oczywiście są w znacznej mierze subiektywne, w związku z czym zachęcam Państwa do zapoznania się z pozostałymi, równie interesującymi i klinicznie wartościowymi opracowaniami bieżącego wydania „Ginekologii po Dyplomie”, życząc jednocześnie udanego urlopu.