Pacjenci po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego są grupą o zwiększonym ryzyku rozwoju zapalenia płuc. Wynika to zarówno z charakteru samej procedury, często wymagającej zastosowania krążenia pozaustrojowego, jak i schematu opieki pooperacyjnej – z przedłużonym użyciem respiratora i dłuższym pobytem na oddziale intensywnej opieki medycznej.

Zapalenie płuc nadal stanowi częste powikłanie po zabiegu pomostowania aortalno-wieńcowego (CABG – coronary artery bypass grafting). Ma to szczególne znaczenie w przypadku pacjentów starszych, z wieloma chorobami współistniejącymi, którzy coraz częściej kwalifikowani są do interwencji kardiochirurgicznej. Chirurdzy i anestezjolodzy na oddziałach operacyjnych zwykle mają do czynienia z wczesną pooperacyjną infekcją, związaną z wcześniejszą kolonizacją dróg oddechowych chorego, czy z okołooperacyjnymi czynnikami ryzyka, takimi jak przedłużony czas sztucznej wentylacji lub krążenia pozaustrojowego. W dużej części przypadków rozwija się respiratorowe zapalenie płuc (VAP – ventilator-associated pneumonia), wywoływane na ogół przez tlenowe bakterie Gram(+), takie jak Streptococcus pneumoniae, czy Gram(-) Haemophilus influenzae. Odległa pooperacyjna infekcja dróg oddechowych występuje tak samo często (jeśli nie częściej) jak w populacji ogólnej i zwykle pierwszy kontakt z nią mają specjaliści medycyny rodzinnej lub interniści. Czynnikami etiologicznymi mogą być właściwie wszystkie patogeny, które powodują pozaszpitalne zapalenie płuc, czyli najczęściej S. pneumoniae, H. influenzae i Mycoplasma pneumoniae. U części chorych może wystąpić koinfekcja. W niniejszym artykule zaprezentowano czynniki ryzyka rozwoju zapalenia płuc u chorych po CABG oraz możliwości jego profilaktyki, diagnostyki i leczenia.

Czynniki wpływające na ryzyko rozwoju zapalenia płuc po CABG

Wczesne pooperacyjne zapalenie płuc, definiowane jako rozwijające się w ciągu 7 dni po zabiegu operacyjnym, występuje ok. 5-krotnie częściej u pacjentów, u których przed CABG uzyskano dodatnie wyniki posiewów z dróg oddechowych.¹ Powodują je głównie Gram(+) paciorkowce lub gronkowce. Zdecydowanie częściej kolonizacja dróg oddechowych następuje u osób przewlekle uzależnionych od tytoniu oraz cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Zwiększone ryzyko rozwoju wczesnego pooperacyjnego zapalenia płuc wiąże się m.in. z operacją w krążeniu pozaustrojowym i czasem jego trwania, frakcją wyrzutową lewej komory poniżej 40%, niskim pooperacyjnym rzutem serca oraz koniecznością masywnych przetoczeń.² Oczywiste czynniki ryzyka to starszy wiek pacjenta, a także otyłość i inne aspekty związane z wydłużeniem okresu pooperacyjnej rehabilitacji. Obciążenie stanowi również wcześniejszy zawał mięśnia sercowego, sztuczna wentylacja trwająca ponad 10 godz. i pobyt w szpitalu dłuższy niż 5 dni.³