Reumatologia
Napad dny moczanowej
O zmiennym obrazie choroby z dr. n. med. Andrzejem Masiakowskim z Przychodni Lekarskiej w Lubaszu rozmawia Agnieszka Kasperska.
MT: Przychodzi pacjent do lekarza i skarży się na ból, obrzęk i zaczerwienienie stawu śródstopno-paliczkowego palucha.
DR. ANDRZEJ MASIAKOWSKI: Mamy wtedy do czynienia z najbardziej typowym objawem napadu dny moczanowej. Inną lokalizacją napadu dny, zazwyczaj asymetryczną, jest staw kolanowy, łokciowy, skokowy lub stawy dłoni, a także przyczepy ścięgien.
MT: Czy tak poważnym schorzeniem może zajmować się wyłącznie lekarz rodzinny?
A.M.: Dna moczanowa jest schorzeniem, którego rozpoznanie i leczenie nie powinno sprawiać kłopotu lekarzowi rodzinnemu. Przy rozpoznawaniu i leczeniu tego schorzenia trzeba kierować się rekomendacjami europejskich i amerykańskich towarzystw reumatologicznych oraz wytycznymi konsultanta krajowego. Ważne, aby chorobę rozpoznać jak najwcześniej i jak najszybciej podjąć leczenie.
MT: Jakie są objawy DM?
A.M.: Obraz dny moczanowej jest zmienny i zależy od fazy choroby. W początkowej fazie jedynym jej objawem może być podwyższony poziom kwasu moczowego (faza bezobjawowej hiperurykemii). Klasyczne objawy nagle pojawiającego się bólu, obrzęku i zaczerwienienia stawu, często po nocnym wypoczynku, są typowe dla okresu napadów. Obecność powikłań narządowych w postaci guzków dnawych z agregatami moczanów sodu, nadżerek w kościach, kamicy nerkowej lub przewlekłej niewydolności nerek, typowa jest dla dny przewlekłej zwanej dawniej guzkową. Trzeba też pamiętać, że w każdym momencie dny przewlekłej może dojść do jej zaostrzenia i pojawienia się objawów typowych dla napadu tej choroby.
Dna moczanowa (DM) to zapalenie stawów wywołane krystalizacją i fagocytozą moczanu sodu (MS) w płynie stawowym.
1. Do wytrącania się kryształów MS dochodzi po przekroczeniu jego granic rozpuszczalności (6,8 mg/dl).
2. W zajętych procesem chorobowym strukturach następuje agregacja kryształów i formowanie się złogów.
3. Agregaty kryształów MS w postaci guzków dnawych mogą powstawać w okolicy zajętych procesem chorobowym stawów, w małżowinach usznych lub w nerkach, tworząc kamienie nerkowe.
MT: Jak postawić dobre rozpoznanie?
A.M.: Pewne rozpoznanie dny moczanowej daje stwierdzenie obecności kryształów moczanu sodu w płynie stawowym lub w guzkach dnawych, co jest oczywiście poza możliwościami diagnostycznymi lekarza rodzinnego. Nie stoi on jednak na straconej pozycji. Napad dny można rozpoznać także, stwierdzając istnienie minimum sześciu spośród 12 rekomendowanych przez Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne objawów (tabela).
MT: Jaką stosujemy terapię?
A.M.: Rozgraniczyć trzeba terapię samej DM od leczenia jej napadu. Celem tej pierwszej jest osiągnięcie na stałe stężenia kwasu moczowego (KM) poniżej 6 mg/dl za pomocą inhibitorów oksydazy ksantynowej, np. allopurynolu albo najnowszego febuksostatu lub leków urykozurycznych. Podawania leków obniżających poziom KM nie przerywamy, gdy trwa napad dny, o ile chory leki te brał wcześniej. Jeżeli ich nie brał, wtedy należy je włączyć do terapii dopiero cztery tygodnie po napadzie i brać „do końca życia”. O próbę ich odstawienia można się pokusić, jeśli minął rok bez napadu.
MT: A jak leczymy napad dny?
A.M.: Lekiem z wyboru jest kolchicyna podawana w pierwszej dobie w dawce 1 mg co sześć godzin, w drugiej dobie 1 mg co osiem godzin, a w trzeciej – 1 mg co 12 godzin. Jeśli napady dny są częste, lek ten można stosować profilaktycznie w dawce 0,5-1 mg na dobę.
MT: Kiedy chorego należy odesłać do reumatologa?
A.M.: Lekarz rodzinny może w każdej sytuacji, gdy ma wątpliwości, poprosić reumatologa o konsultację swojego pacjenta. Nie ma jednak powodu, żeby potem nie mógł sprawować nad nim stałej opieki, okresowo kontrolując stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi.