W kontekście ostatniego wyroku NSA stwierdzającego, że lekarz nie musi ujawniać w czasie kontroli skarbowej danych pacjentów, chciałbym zapytać, czy wystarczy powołać się na ten wyrok w rozmowie z kontrolerami. Co robić, jeśli będą chcieli działać według „starych” zasad? Czy wyrok oznacza, że bezwzględnie nie wolno mi ujawniać danych, czy też pozostaje to do mojej decyzji?

Wskazane orzeczenie zapadło w sprawie, gdy w toku kontroli skarbowej lekarz został wezwany do przedstawienia danych pacjentów – imion, nazwisk i adresów.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 marca 2016 roku (sygn. akt II FSK 1452/14) nie podzielił argumentacji Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim co do konieczności udostępnienia danych pacjentów przez lekarza na żądanie organu podatkowego. NSA uznał, że dane, których żądał organ, są integralnym elementem dokumentacji medycznej podlegającej ochronie prawnej. Stanowisko NSA było zgodne z argumentami przedstawionymi przez Naczelną Izbę Lekarską (NIL) i Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), uczestniczących w postępowaniu kasacyjnym.

Dla powyższego rozstrzygnięcia kluczowe znaczenie miały rola i nadrzędny charakter tajemnicy lekarskiej. Zgodnie z opinią prawną zespołu radców prawnych NIL za tajemnicę lekarską należy uznać „wszelkie informacje związane z pacjentem uzyskane w związku z wykonywaniem zawodu” (opinia prawna z dnia 10 stycznia 2013 roku, nr NRL/ZRP/MK/961-1/69/2013, dostępna w formie elektronicznej na stronie www.nil.org.pl). Odnosi się to w szczególności do dokumentacji medycznej. Lekarz musi pamiętać o jej odpowiednim zabezpieczeniu, tak aby nie trafiła w niepowołane ręce. Oznacza to, że środki ostrożności mają zastosowanie w każdej sytuacji, także w przypadku kontroli skarbowej.

Lekarz, chcąc dochować tajemnicy lekarskiej, nie powinien ujawniać danych pacjentów.

Przepisy prawa podatkowego nie przewidują możliwości zwolnienia lekarza z tajemnicy lekarskiej. Jedynie sąd w określonych szczególnych przypadkach może zwolnić lekarza z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej. Należy w każdym przypadku mieć na względzie, że ujawnienie prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, poza sytuacjami wskazanymi w przepisach prawa, stanowi przestępstwo z art. 266 Kodeksu karnego zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.

W związku z powyższym w toku kontroli lekarze powinni bezwzględnie powoływać się na obowiązek zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, dodatkowo motywując to troską o dobro pacjentów. Pomocne będzie także powołanie się na wskazane wyżej orzeczenie NSA potwierdzające zakaz ujawniania przez lekarzy danych objętych tajemnicą zawodową pracownikom administracji podatkowej.