W prewencji chorób układu krążenia istotną rolę odgrywają czynniki stylu życia, w tym dieta. Ostatnio obserwuje się rosnące zainteresowanie żywnością funkcjonalną, która może modulować funkcje organizmu w różnych aspektach. Także w literaturze naukowej toczy się wiele badań nad wpływem różnych elementów diety na parametry układu krążenia, układu nerwowego i immunologicznego.

Trwają dyskusje nad bezpieczeństwem i skutkami spożycia kawy, herbaty, a także czekolady.

Czekolada wyrabiana z ziaren kakaowych jest bogata w liczne flawonoidy (epikatechiny, katechiny, procyjanidy), a także teobrominę i magnez. Wykazano, że gorzka czekolada ma pozytywny wpływ na parametry układu krążenia – poprawia funkcję śródbłonka, zwiększając biodostępność tlenku azotu, zmniejsza napięcie mięśni gładkich ściany naczyniowej oraz hamuje agregację płytek krwi. W badaniach obserwacyjnych wykazano istotny wpływ regularnego spożycia gorzkiej czekolady na ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Najwyższe spożycie gorzkiej czekolady było związane z 37-proc. redukcją ryzyka incydentów wieńcowych i 29-proc. redukcją ryzyka udaru mózgu.

W badaniach eksperymentalnych wykazano, że flawonoidy przechodzą przez barierę krew-mózg, mogą stymulować regenerację tkanki nerwowej przez wpływ na układ przekaźników wewnątrzkomórkowych kontrolujących dojrzewanie i różnicowanie neuronów.

Autorzy badania podjęli się oceny wpływu spożycia gorzkiej czekolady bogatej we flawanole (szczególna grupa chemiczna flawonoidów) na funkcję układu krążenia – w tym ciśnienie tętnicze, parametry sztywności tętnic oraz zależną od przepływu rozszerzalność naczyń, a także na parametry oceniające sprawność psychoruchową i pamięć u zdrowych ochotników poddawanych deprywacji snu.

Badanie wykonano w grupie 32 ochotników (16 kobiet i 16 mężczyzn), ze średnią wieku 25,3 ± 3,6 roku, bez wywiadu chorób układu krążenia, schorzeń neurologicznych i psychiatrycznych. Wszyscy badani mieli prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego, a ich wskaźnik masy ciała mieścił się w zakresie 19-30 kg/m². Wykluczono z badania osoby palące tytoń, a także deklarujące regularne spożycie czekolady.

Eksperyment wykonywano u każdej badanej osoby w czterech kolejnych sesjach, dwukrotnie po niezakłóconym nocnym odpoczynku i dwukrotnie po całkowitej deprywacji snu (w warunkach laboratorium badania snu, z ciągłym monitorowaniem, przy maksymalnym dozwolonym wysiłku fizycznym, jakim był spacer po sali, niedozwolone natomiast było spożycie napojów zawierających kofeinę i czekolady). Wszystkim uczestnikom w trakcie każdej sesji o godzinie 10.00 w dobie badania podawano 100 g czekolady. W sposób losowy, z podwójnym zaślepieniem, uczestnicy spożywali czekoladę bogatą we flawanole lub o podobnym wyglądzie, smaku, ale ubogą we flawanole. 90 minut po spożyciu czekolady wykonywano badania sprawności psychoruchowej (badanie czasu reakcji na bodziec) oraz pamięci roboczej (zdolność zapamiętania sekwencji obrazów), a następnie wykonano pomiary ciśnienia, ocenę prędkości aortalno-udowej fali tętna i rozszerzalności naczyń zależnej od śródbłonka w tętnicy ramieniowej.

Wykazano, że deprywacja snu związana jest ze wzrostem ciśnienia tętniczego, ale niższym w grupie osób otrzymujących bogatą we flawonoidy czekoladę w porównaniu z grupą otrzymującą czekoladę z niską zawartością flawanoli (skurczowe ciśnienia odpowiednio 116,9 ± 1,6 v. 120,8 ± 1,9 mmHg, p < 0,0005). Deprywacja snu wiązała się także z upośledzeniem zależnej od śródbłonka rozszerzalności naczyń, któremu zapobiega czekolada bogata we flawanole w przeciwieństwie do ubogiej we flawanole. Podobnie spożycie czekolady bogatej we flawanole powodowało mniejszy wzrost prędkości fali tętna po deprywacji snu. Czekolada bogata we flawanole utrzymywała większą sprawność zdolności do zapamiętywania po deprywacji snu, a różnica była wyraźna i istotna jedynie u kobiet.

Komentarz

Stres psychofizyczny, jakim jest ograniczenie lub pozbawienie ludzi snu, ma szereg negatywnych konsekwencji, do których niewątpliwie należy osłabienie czasu reakcji czy zdolności zapamiętywania. Korzystny wpływ czekolady gorzkiej na przepływ na poziomie małych naczyń oraz sprawność umysłową w takich okolicznościach daje nadzieję, że być może flawonoidy, których źródłem są nasiona kakao, znajdą swoje miejsce w zapobieganiu otępieniu naczyniopochodnemu. Na razie mamy tylko dowody, że gorzka czekolada w ilości 100 g nie tylko poprawia nastrój, ale działa protekcyjnie na funkcję śródbłonka, podatność tętnic i zdolności poznawcze po zarwanej nocy.