dr n. med. Lucyna Kobielska

MT: W którym trymestrze zakażenie wirusowe jest najbardziej niebezpieczne dla płodu i jakie mogą być tego konsekwencje?

Dr Lucyna Kobielska: Najniebezpieczniejsze są infekcje wirusowe w I trymestrze ciąży, ponieważ w tym okresie mogą spowodować powstanie wad rozwojowych u płodu. Infekcja jest groźna wówczas, gdy wirus przeniknie do płodu. Na szczęście nie każda infekcja wirusowa matki powoduje infekcję u płodu, dzieje się tak tylko w przypadku infekcji pierwotnych, i to w nielicznym odsetku przypadków.

Najczęstszą infekcją wrodzoną jest infekcja wirusem cytomegalii. Może ona powodować takie powikłania jak wady wrodzone, małogłowie, niską masę urodzeniową lub zwapnienia śródczaszkowe. Na szczęście ok. 80 proc. kobiet w wieku rozrodczym ma nabytą odporność na to zakażenie.

Wiadomo, że niebezpieczne dla płodu są również infekcje wirusem ospy wietrznej czy odry. Zwłaszcza w III trymestrze należy obawiać się pierwotnej infekcji wirusem ospy wietrznej. Jeżeli dojdzie do zakażenia ciężarnej tuż przed porodem, może to spowodować chorobę noworodka, która wiąże się z wysoką śmiertelnością.

Z kolei infekcja parwowirusem B19, wywołującym rumień wielopostaciowy, może prowadzić do nieimmunologicznego obrzęku płodu.

W wielu innych przypadkach infekcji wirusowych nie udowodniono bezpośredniego działania wirusów na dziecko. Ale tak naprawdę nie do końca wiemy, jaki mogą mieć wpływ na rozwijający się płód.

MT: Do przychodni w okresie jesiennym trafia wiele ciężarnych z przeziębieniem.

L.K.: Lekarze pierwszego kontaktu mają duże doświadczenie w leczeniu infekcji w różnych grupach chorych. Trzeba podkreślić, że przeziębienie ciężarnej to tak naprawdę problem lekarza POZ, a nie ginekologa.

MT: Jakimi możliwościami dysponuje lekarz rodzinny, gdy ma do czynienia z zainfekowaną ciężarną?

L.K.: Pamiętajmy, że nie należy bagatelizować infekcji w ciąży, ponieważ mogą one doprowadzić do wielu poważnych powikłań, z poronieniem lub porodem przedwczesnym włącznie. Natomiast w przypadku chwilowej, łagodnej niedyspozycji, kataru czy drapania w gardle, zwykle wystarczą typowe metody domowe i ciężarna nie musi zgłaszać się od razu do przychodni. Jeżeli objawy nie ustępują po trzech dniach, powinna zgłosić się bezwzględnie do lekarza.

MT: No właśnie, pojawia się tam, bo jest zaniepokojona takimi objawami w swoim stanie. Co lekarz jej zaproponuje?

L.K.: Prawdopodobnie aby pozostała w domu i stosowała domowe, tradycyjne środki przez pierwsze dwa-trzy dni. Przy niewielkim kaszlu i surowiczej (nie ropnej!) wydzielinie z nosa jest to najczęściej wystarczające. Doradzamy, by przeziębione ciężarne piły herbatę z owoców malin, napój z imbiru z dodatkiem miodu, cytryny, a także spożywały naturalne produkty pomagające w zwalczaniu infekcji, takie jak czosnek, cebula czy sok z czarnego bzu. Skuteczny i bezpieczny jest napar z lipy, dostępne są gotowe preparaty z ziół i naturalnych surowców przygotowywane specjalnie dla ciężarnych, w postaci tabletek, syropów i kropli. Działają przeciwbakteryjnie i podnoszą odporność.

W leczeniu kataru należy się wystrzegać przepisywania pacjentce substancji obkurczających: adrenomimetyków i pochodnych efedryny. Aby odblokować nos, można stosować sól morską czy fizjologiczną, która pomoże udrożnić drogi oddechowe. Dobry skutek przynoszą inhalacje z rumianku. Chora powinna dbać o komfort cieplny i jednocześnie się nie przegrzewać. Pamiętajmy, aby pomieszczenie, w którym przebywa, było regularnie wietrzone.

MT: Czy są substancje, które, mimo że naturalne, są w ciąży zabronione?

L.K.: Są to np. wyciąg z krwawnika czy jałowiec. Jeśli chodzi o herbatę z malin, do zaparzenia polecamy owoce. Kontrowersje budzi natomiast herbata z liści malin. W Polsce panuje pogląd, że wyciąg z nich może wywołać czynność skurczową macicy. W innych krajach, np. w Indiach, uważa się, że liście malin są jednym z najważniejszych ziół stosowanych w ciąży, wzmacniających mięsień macicy.

MT: A jakie objawy powinny lekarza zaniepokoić u przeziębionej ciężarnej?

L.K.: Gdy przeziębienie nie przechodzi w ciągu trzech dni pomimo stosowania wymienionych domowych sposobów lub gdy zmienia swój charakter, np. nasila się kaszel, pacjentka ma wysoką temperaturę lub dołączają się nowe, niepokojące objawy.

MT: Jakie leki należy stosować w leczeniu przeciwgorączkowym i jak bardzo podwyższona temperatura może być niebezpieczna dla matki i płodu?

L.K.: Należy pamiętać, że temperatura w I trymestrze ciąży powyżej 38° C może mieć działanie teratogenne. Zaleca się stosowanie leków przeciwgorączkowych przy temperaturze ciała powyżej 38° C. Nie powinno się stosować preparatów złożonych, w których skład wchodzą pochodne efedryny czy kodeina, polecanych zwykle przy przeziębieniu. Dopuszczalny w krótkotrwałym leczeniu jest paracetamol, w razie konieczności można stosować także ibuprofen. Pacjentka musi przy tym przyjmować duże ilości płynów, by gorączka nie spowodowała odwodnienia.