Medycyna sportowa
Jak radzić sobie z dolegliwościami w obrębie stawu rzepkowo-udowego?
Mgr Andrzej Kępczyński1
Dr n. med. Paweł Ambroziak2
Ewolucja poglądów na temat leczenia dolegliwości w stawie rzepkowo-udowym postępuje od wielu lat, jednak nadal nw stawie rzepkowo-udowym postępuje od wielu lat, jednak nadal nie można stwierdzić, że wiemy na ten temat wszystko. Pod względem częstotliwości występowania jest to druga po bólach w odcinku lędźwiowym kręgosłupa dolegliwość gnębiąca populację. Ortopedzi i fizjoterapeuci od lat próbują znaleźć rozwiązanie tego problemu. Dotyczy on zarówno osób aktywnych, jak i nieaktywnych, dorosłych i dzieci, kobiet i mężczyzn. Przez niektórych jest on uznawany za chorobę cywilizacyjną, przez innych za wrodzoną i dziedziczoną genetycznie.
Która odpowiedź jest prawidłowa?
Jak współcześnie można sobie radzić z dolegliwościami w obrębie stawu rzepkowo-udowego?
Rzepka jest hipomochrionem stałym i największą trzeszczką ludzkiego ciała. Łączy ścięgno mięśnia czworogłowego i więzadło rzepki.
Staw rzepkowo-udowy jest wbrew pozorom bardzo złożoną i nie do końca jeszcze zrozumianą strukturą. Zbudowany jest z wielu współdziałających struktur: kości, mięśni, więzadeł, ścięgien, a każda z nich wpływa na funkcję pozostałych.
Anatomia i biomechanika tego stawu jest dość dobrze poznana, jednak nadal pozostaje otwarte pytanie, co dokładnie jest źródłem bólu w tej okolicy oraz jakie postępowanie zachowawcze lub operacyjne jest najskuteczniejsze – w tym zakresie ciągle trwają badania i pytanie pozostaje otwarte.
Główną rolą rzepki jest ochrona stawu kolanowego przed bezpośrednim urazem oraz oddalenie przyczepu mięśnia czworogłowego uda od osi obrotu kolana, aby zwiększyć jego moment siły w ruchu wyprostu tego stawu. Powierzchnia stawowa kości udowej powinna być kongruentna dla rzepki i ograniczona przez dwa kłykcie kości udowej, które też stanowią naturalną, anatomiczną barierę dla stabilności rzepki. I tu pojawia się od razu pierwszy problem: powierzchnie w stawie rzepkowo-udowym powinny być kongruentne, jednak bardzo często nie są. Zaburzenie geometrii stawu powoduje wzrost przenoszonych obciążeń i jest jednym z powodów dolegliwości. Obie powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką szklistą, która w najgrubszym miejscu wynosi do 4 mm na kości udowej i 6-7 mm na rzepce. Dodatkowo rzepkę w płaszczyźnie czołowej stabilizują troczki rzepki. Strukturą, dzięki której rzepka powraca do swojej spoczynkowej pozycji na kłykciach kości udowej, jest więzadło właściwe rzepki. Z punktu widzenia relacji kości udowej i rzepki ogromną rolę odgrywają jednak momenty sił mięśni odpowiedzialnych za staw kolanowy, biodrowy i skokowy. Współczesna wiedza na temat leczenia stawu rzepkowo-udowego pokazuje, że leczenie wyłącznie struktur stawowych rzepki jest niewystarczające z punktu widzenia dolegliwości bólowych pacjenta. Dla pełnego i przyczynowego podejścia do leczenia ustawienia rzepki niezbędne jest również przyjrzenie się ruchomości i stabilności stawów sąsiadujących, czyli biodrowego i skokowego.
