Ponad 50% upadków odnotowywanych u osób starszych, tj. powyżej 60 r.ż., kończy się urazami prowadzącymi do hospitalizacji, a ich następstwa są poważniejsze w skutkach niż u osób młodych. Układ kostny w późniejszych latach życia jest zazwyczaj osłabiony zmianami związanymi z osteoporozą, a odruchy obronne spowalniają, gdyż czas reakcji z wiekiem ulega wydłużeniu¹. Złamania, do których dochodzi w wyniku upadków, w tym osteoporotyczne, są poważnym problemem opieki zdrowotnej na całym świecie. Okazuje się, że upadki seniorów stanowią jedną z głównych przyczyn złamań w obrębie kości udowej oraz kończyn górnych². Najczęściej wymienianymi czynnikami ryzyka upadku są niski poziom sprawności i wydolności fizycznej oraz niski poziom równowagi i siły – szczególnie kończyn dolnych^2,3.

Aktywność fizyczna jako czynnik opóźniający następstwa procesu starzenia

Starzenie się jest procesem naturalnym, w trakcie którego dochodzi do wielu zmian w funkcjonowaniu człowieka. Wynikają one m.in. ze spadku masy mięśniowej, siły, stopnia gibkości, poziomu równowagi czy z wydłużenia czasu reakcji⁴. Osłabienie i utrata masy mięśniowej mogą dotyczyć 10% osób po 65 r.ż. i 25-50% po 85 r.ż.^5,6. Czynniki ryzyka upadku, takie jak spadek siły czy obniżony poziom równowagi, wydają się modyfikowalne, gdyż wpływ na nie może mieć zmiana stylu życia, w tym podejmowanie aktywności fizycznej^7,8. Regularną aktywność fizyczną uważa się za główny czynnik prewencji wielu schorzeń związanych z procesami starzenia się^8,9. Podkreśla się znaczenie aktywności dla opóźniania następstw procesu starzenia, szczególnie jest to ważne dla utrzymania szybkości przewodzenia oraz sprawności układu nerwowo-mięśniowego¹⁰. Rekomendacje The American College of Sports Medicine (ACSM) dotyczące tygodniowej aktywności fizycznej zakładają w przypadku osób starszych ćwiczenia aerobowe (150 min), siłowe (2 razy w tygodniu) oraz rozciągające. W przypadku osób, co do których istnieje prawdopodobieństwo zwiększonego ryzyka upadku, rekomendacje te obejmują również ćwiczenia równowagi (120 min)⁷. Najnowsze rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) dotyczące aktywności fizycznej i siedzącego trybu życia osób po 65 r.ż. także odnoszą się do problemów związanych z ryzykiem upadków w tej grupie wiekowej. Chcąc utrzymać odpowiedni poziom wydolności funkcjonalnej, osoby starsze powinny minimum 3 razy w tygodniu podejmować wieloskładnikową aktywność fizyczną, kładącą nacisk przede wszystkim na ćwiczenia równoważne i siłowe o umiarkowanej intensywności¹¹. Konkluzją wielu badań naukowych jest stwierdzenie, iż przeznaczone dla osób starszych programy ćwiczeń mogą redukować u nich ryzyko upadków⁹.