Ciężkie infekcje bakteryjne oka
dr n. med. Kamil Kaczorowski1
lek. Natalia Kaczorowska2
- W artykule szczegółowo omówiono ciężkie zakażenia bakteryjne oka z podziałem na zapalenia spojówek, rogówki i wnętrza oka
- Dużo miejsca poświęcono też zakażeniom wywołanym przez inne, rzadziej spotykane i nowo zgłaszane patogeny, a także oporności bakteryjnej
Oko ludzkie jako jeden z najbardziej złożonych narządów zmysłów stanowi barierę dla czynników zewnętrznych. Gałka oczna jest dobrze chroniona przed mikroorganizmami egzogennymi, jednak urazy, zabiegi chirurgiczne i choroby ogólnoustrojowe należą do czynników przyczyniających się do przenikania czynników zakaźnych, które prowadzą do infekcji1.
Mikroflora oczna jest zróżnicowana, poszczególne mikroorganizmy współdziałają ze sobą, a także z mechanizmami obronnymi oka i układu odpornościowego. Łzy stanowią jeden z elementów obrony przeciwbakteryjnej – zawierają lizozym, patogeny wypłukiwane są także poprzez mechaniczne działanie powiek. Prawidłowa mikroflora komensalna spojówek składa się w ponad 70% z bakterii Gram(+) (gronkowce koagulazoujemne, Staphylococcus aureus, paciorkowce i pneumokoki). U osób noszących soczewki kontaktowe we florze komensalnej wyraźnie dominują bakterie Gram(−) (Proteus spp., Haemophilus spp., Pseudomonas spp., Klebsiella spp.)2. U pracowników opieki zdrowotnej od dawna obserwuje się duże rozpowszechnienie opornego na metycylinę Staphylococcus aureus (MRSA – methicillin-resistant Staphylococcus aureus), ponadto starsi pacjenci są bardziej narażeni na zakażenia szczepami opornymi na metycylinę, szczególnie w wieku >80 r.ż.3
Każdy organizm środowiskowy może stać się przemijającą florą w oku, tkanki i przestrzenie wewnątrzgałkowe są jednak jałowe. Podczas gdy spojówka jest chroniona przez dopływ krwi, rogówka jest beznaczyniowa. W związku z tym typy organizmów atakujących te tkanki mogą się różnić. Tkanki wewnątrzgałkowe mogą zostać zarażone przez każdy organizm, któremu uda się przedostać do wnętrza oka. Uraz jest poważnym czynnikiem predysponującym do infekcji rogówki i tkanek wewnątrzgałkowych. Podczas gdy zakażenia egzogenne są najczęstsze, infekcja może rozwinąć się w wyniku rozprzestrzeniania się z sąsiednich narządów lub drogą krwionośną.
Infekcje oczu mogą być wywoływane przez bakterie, grzyby, pasożyty lub wirusy. Są potencjalnie oślepiającymi chorobami, a bakterie są głównym źródłem zakażeń oczu na całym świecie4. Infekcje oczne mają różne stopnie ciężkości. Bakteryjne zapalenie spojówek jest najczęstszą infekcją okulistyczną, często obserwowaną przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, zazwyczaj samoograniczającą się i niezagrażającą widzeniu. Na drugim końcu spektrum ciężkości jest zapalenie wnętrza gałki ocznej, rzadkie, ale niezwykle poważne powikłanie chirurgii oka, zwłaszcza operacji zaćmy i iniekcji doszklistkowych praparatów anty-VEGF, a także urazu oka5.