prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki

Bieżący rok pogodowo odbiega od kilku poprzednich, a w dobie globalnego ocieplenia wahnięcie w drugą stronę może stanowić nie lada zaskoczenie. Po zimnej wiośnie (najzimniejszy maj od kilkudziesięciu lat) przyszedł niezbyt ciepły i deszczowy czerwiec, a kontynuacja takiej pogody miała w zasadzie miejsce i w lipcu. Nie lubię upałów, więc chłodniejsza aura mi odpowiada, jednak nawracające deszczowo-burzowe fronty skutecznie psuły urlopy zarówno nad morzem, jak i w górach. Może w sierpniu pogoda się poprawi. Tymczasem ja zapraszam – przy każdej aurze – do lektury naszego letniego numeru „Onkologii po Dyplomie”.

Dwa artykuły, do przeczytania których szczególnie zachęcam, są poświęcone problemom związanym ze stanem odżywienia pacjenta onkologicznego. Jest to nadzwyczaj istotny czynnik w aspekcie przebiegu choroby nowotworowej oraz leczenia onkologicznego, mający uniwersalne znaczenie – i prognostyczne, i predykcyjne. Autorki pierwszego z nich (dr n. med. Magdalena Władysiuk i prof. dr hab. n. med. Teresa Małecka-Massalska) w tekście zatytułowanym „Diagnostyka w kierunku niedożywienia u pacjenta z niezamierzoną istotną utratą masy ciała” kompleksowo przedstawiają zagadnienia związane z tym stanem. To bardzo ważne zagadnienie, ponieważ precyzyjna ocena odżywienia oraz związanych z nim niedoborów umożliwia dobranie odpowiedniego żywienia, a co za tym idzie, optymalnego w danej sytuacji leczenia przyczynowego. Drugim artykułem poruszającym tę problematykę jest tekst dr n. med. i n. o zdr. Anety Jachnis-Morzy pt. „Żywienie pacjenta onkologicznego w okresie okołooperacyjnym”. W tym ciekawym opracowaniu autorka krótko przedstawia przyczyny niedożywienia, w tym jatrogenne związane z leczeniem, następnie dokładnie omawia postępowanie żywieniowe w okresie okołooperacyjnym, a także czynniki specyficznie wpływające z racji lokalizacji raka na stan odżywienia po operacjach z powodu nowotworów przewodu pokarmowego. Cenne jest w końcowej części artykułu podkreślenie roli prehabilitacji, która powinna stanowić integralny element procesu terapeutycznego. Oba artykuły są naprawdę warte polecenia.

Polecam także pracę lek. Weroniki Walęcik-Kot pt. „Nadzór onkologiczny nad pacjentami z nieswoistymi zapaleniami jelit”. Konieczność badań profilaktycznych w tej populacji chorych jest istotna z dwóch podstawowych przyczyn. Po pierwsze objawy chorób zapalnych jelita mogą imitować objawy nowotworu i jedynie kolonoskopia o wysokiej rozdzielczości może go wykluczyć. Dotyczy to również okresu, w którym dochodzi do regresji stanu zapalnego. Po drugie zaś choroby zapalne zwiększają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, więc działania prewencyjne choćby z tego powodu muszą być w tej populacji zdecydowanie intensywniejsze. To bardzo ciekawe opracowanie.

Równie warte uwagi są dwa kolejne doniesienia stanowiące podsumowanie wiedzy na temat możliwości terapeutycznych wybranych technologii. I tak dr n. med. Bartłomiej Tomasik w artykule „Radioterapia stereotaktyczna – co się zmieniło w ostatniej dekadzie?” przedstawia współczesne możliwości tytułowej techniki (SBRT – stereotactic body radiation therapy), która znajduje zastosowanie zarówno w leczeniu radykalnym, jak i w przypadku ograniczonych przerzutów odległych. Autor przedstawia także nowe narzędzia SBRT sprzyjające rozszerzeniu wskazań do ich stosowania. Z kolei lek. Zuzanna Gorzela i dr hab. n. med. Damian Tworek dzielą się swoimi rozważaniami w artykule pt. „Wskazania do okołooperacyjnej chemio- i immunoterapii niedrobnokomórkowego raka płuca”. Oba te ciekawe teksty należy szczególnie polecić onkologom, a także pulmonologom w trakcie specjalizacji.

Na szczególną uwagę zasługuje też artykuł adw. Anny Popławskiej omawiający prawne aspekty odstąpienia od leczenia przyczynowego chorych w stanie terminalnym. To było i jest nadzwyczaj trudne zagadnienie wymagające ze strony medycznej ostrożnej, interdyscyplinarnej oceny i odpowiedzi na pytanie, czy dalsze leczenie przyniesie choremu korzyści przewyższające ryzyko zbędnego nasilenia dolegliwości. Pomijam niektóre głosy bezkrytycznie uznające, że pacjent w XXI w. nie ma prawa umrzeć z powodu nowotworu, tylko powinien być na siłę leczony, ponieważ z takim poglądem fundamentalnie się nie zgadzam. Nieuchronna śmierć z powodu nowotworu nie jest gorszym wariantem od zgonu z powodu powikłań bezsensownej terapii. Niemniej decyzja o zaniechaniu leczenia przyczynowego musi uwzględniać aspekty zarówno medyczne, jak i etyczne, a także prawne, co czyni artykuł „Zaprzestanie terapii u pacjenta terminalnego – aspekty prawne” lekturą obowiązkową dla wszystkich lekarzy, niezależnie od ich specjalności.

W sierpniowym numerze „Onkologii po Dyplomie” nie może oczywiście zabraknąć przygotowanego przez lek. Bartosza Spławskiego przeglądu wyników badań. Na szczególną uwagę zasługują zwłaszcza dwa dotyczące uzupełniającego zastosowania immunoterapii po operacji z powodu płaskonabłonkowych raków skóry oraz raków narządów głowy i szyi. Oba te badania wyznaczają w wybranych grupach pacjentów nowe standardy postępowania.

Kończąc, życzę wszystkim Czytelnikom lepszej pogody na dalszą część lata oraz możliwości wypoczynku od codziennej i niełatwej przecież pracy.