Wprowadzenie

Nieprawidłowo wyrównana cukrzyca w czasie ciąży jest przyczyną zaburzeń adaptacyjnych występujących w okresie noworodkowym, zwiększonej umieralności, wielu powikłań, które wpływają na rozwój dziecka i w konsekwencji na stan zdrowia w wieku dorosłym. Do najczęstszych należą: zaburzenia wzrastania płodu (makrosomia lub zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrastania), hipoglikemia, zaburzenia oddychania, wady wrodzone, zaburzenia neurologiczne, kardiologiczne i hematologiczne.

W celu zapobiegania konsekwencjom klinicznym hiperglikemii ciążowej – dzięki szybkiemu wdrożeniu leczenia – Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) zaleca oznaczenie stężenia glukozy na czczo u każdej kobiety na początku ciąży, już podczas pierwszej wizyty u ginekologa.¹

Omówienie

Cukrzyca, będąca jednym z najczęstszych problemów klinicznych ciężarnych, jest odpowiedzialna za wiele powikłań występujących zarówno u płodu, noworodka, jak i u matki.

Dane na temat częstotliwości występowania cukrzycy w czasie ciąży nie są jednoznaczne; ocenia się ją na około 3-5%, z czego około 10% stanowi cukrzyca przedciążowa.²

Według PTD wyróżnia się:

• cukrzycę przedciążową (PGDM – pregestational diabetes mellitus), gdy ciężarna zachorowała na cukrzycę (niezależnie od typu) przed zajściem w ciążę
• hiperglikemię po raz pierwszy rozpoznaną w ciąży, która powinna być klasyfikowana według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2013 roku w następujący sposób:
  • cukrzyca w czasie ciąży, gdy spełnione są ogólne warunki rozpoznania cukrzycy
  • cukrzyca ciążowa (GDM – gestational diabetes mellitus) rozpoznawana na podstawie doustnego testu obciążenia 75 g glukozy (OGTT – oral glucose tolerance test).¹

Zgodnie z kryteriami International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) z 2010 roku oraz WHO z 2013 roku cukrzycę ciążową należy rozpoznać, gdy w teście 75 g OGTT stężenie glukozy w osoczu wynosi:

• na czczo 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l)
• w 60 minucie testu ≥180 mg/dl (≥10 mmol/l)
• w 120 minucie testu 153-199 mg/dl (8,5-11 mmol/l).^1,3

W przypadku rozpoznania cukrzycy u ciężarnej (niezależnie od jej rodzaju) w leczeniu należy dążyć do normoglikemii, tj. wartości glikemii na czczo i przed posiłkami 70-90 mg/dl (3,3-5,0 mmol/l), maksymalnej glikemii w pierwszej godzinie po posiłkach <120 mg/dl (<6,7 mmol/l), między godziną drugą a czwartą: >60 mg/dl (>3,3 mmol/l).¹

Najbardziej teratogennym czynnikiem w okresie organogenezy u ciężarnej chorej na cukrzycę jest hiperglikemia. Stężenia glukozy, która przechodzi do płodu przez barierę łożyskową na zasadzie ułatwionej dyfuzji, podlegają wahaniom analogicznym do gl...