Temat numeru

Najczęstsze błędy w leczeniu astmy u dzieci

lek. Beata Witowska1,4
lek. Anna Król-Zdechlikiewicz2
lek. Bartłomiej Wroński3
lek. Kamila Woźniak4
lek. Liwia Starczewska-Dymek5
lek. Mariusz Woźniak4
lek. Tomasz Dymek6
dr hab. n. med. Zbigniew Doniec4

1Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Wielomed”, Wielogłowy

2Oddział Pulmonologii, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie

3Oddział Pediatryczny Dzieci Starszych, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie

4Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce-Zdroju

5Centrum Medyczne Lucyna Andrzej Dymek, Strzelce Opolskie

6Pro Vita, Strzelce Opolskie

Adres do korespondencji: lek. Kamila Woźniak, Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy im. Jana i Ireny Rudników, ul. prof. Jana Rudnika 3B, 34-700 Rabka-Zdrój; e-mail: kwozniak@igrabka.edu.pl

Systematyczne i poprawne podawanie leków pomaga kontrolować przebieg astmy oskrzelowej i chronić przed rozwojem powikłań tej choroby. Autorzy niniejszego artykułu chcą zwrócić uwagę na błędy popełniane w terapii astmy u najmłodszych pacjentów.

Wprowadzenie

Astma jest najczęstszą przewlekłą chorobą układu oddechowego u dzieci. Odpowiednio dobrane leczenie powinno pozwolić na kontrolę jej przebiegu klinicznego i normalną codzienną aktywność. Terapia u dzieci wywiera również korzystny wpływ na procesy rozwoju płuc i utrzymanie ich prawidłowej czynności w późniejszych latach życia. Wprowadzenie i kontynuowanie optymalnego leczenia może się wiązać z rozmaitymi problemami dotyczącymi zarówno doboru preparatów, jak i sposobów ich podawania.

Leczenie inhalacyjne

Na każdym etapie terapii astmy u dzieci podstawą jest podawanie leków wziewnych (aerozoloterapia). Zasady leczenia według Global Initiative for Asthma (GINA) z 2016 roku zostały przedstawione w tabelach 1 i 2.1

Nie istnieje jedna, optymalna dla wszystkich pacjentów metoda aplikacji leków inhalacyjnych. Wszystkie dostępne urządzenia mają wiele zalet, ale jednocześnie przy ich stosowaniu można popełnić błędy. Podstawowym błędem w trakcie leczenia astmy jest niewłaściwy dobór metody inhalacyjnej, a następnie nieprawidłowe przyjmowanie leków – przede wszystkim wziewnych glikokortykosteroidów (wGKS). Zalecane dawki wGKS podano w tabelach 3-5.

Leczenie inhalacyjne ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości leku bezpośrednio do miejsc zmienionych chorobowo.3 Droga wziewna podawania leków jest efektywna pod warunkiem dostosowania urządzenia inhalacyjnego do potrzeb i możliwości chorego, a także nauczenia go prawidłowej obsługi.3

Według szacunków aż do 70-80% pacjentów z astmą nie potrafi właściwie używać swoich inhalatorów.1 Te dane są szczególnie alarmujące, gdy pamięta się, że nieprawidłowa technika inhalacji stanowi czynnik ryzyka zarówno zaostrzenia astmy, jak i wystąpienia działań niepożądanych.1,2,4 Możliwe, że co trzecie zaostrzenie choroby jest spowodowane nieprawidłową techniką inhalacji.4 Na konieczność jej kontroli wskazują ostatnie raporty GINA.

Przegląd systematyczny 144 prac z lat 1975-2014 wykazał, że tylko 31% chorych, w tym dzieci, inhaluje lek prawidłowo. Mimo upływu 40 lat sytuacja się nie poprawiła. Wśród najczęściej popełnianych błędów krytycznych inhalacji (czyli takich, które wpływają na depozycję aerozolu w płucach) autorzy wymieniają:

  • dla inhalatorów ciśnieniowych (pMDI – pressurized metered-dose inhaler): brak właściwej koordynacji wdechu z uwolnieniem dawki leku, zbyt szybki lub głęboki wdech i brak wstrzymania oddechu po inhalacji
  • dla inhalatorów suchego proszku (DPI – dry powder inhaler): nieprawidłowe przygotowanie inhalatora, brak pełnego wydechu poza inhalator przed inhalacją oraz brak wstrzymania oddechu po inhalacji.5

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Inhalatory pMDI i komory inhalacyjne

Inhalatory ciśnieniowe są skuteczną i wygodną metodą podawania leków wziewnych pacjentom chorym na astmę, pod warunkiem prawidłowego przeprowadzenia inhalacji. Zaletami takich [...]

Inhalatory DPI

U dzieci powyżej 5 roku życia przy odpowiedniej współpracy można zastosować inhalatory suchego proszku. Inhalacja z DPI odbywa się w kilku [...]

Nebulizacja

Zgodnie z Polskim Konsensusem Nebulizacyjnym, GINA 2016 oraz rekomendacjami KOMPAS POZ zaleca się podawanie leków w nebulizacji jako metodę alternatywną dla [...]

Do góry