Zmiany zakrzepowo-zatorowe u dzieci – kazuistyka?

Już na wstępie chciałabym odpowiedzieć na pytanie, czy zmiany zakrzepowo-zatorowe są w populacji pediatrycznej kazuistyką. Występują u dzieci o wiele rzadziej niż u dorosłych, ale na tyle często, że nie można mówić o kazuistyce. Zapadalność na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ) u dzieci wynosi 2,1 na 100 000 osobolat i jest mniej więcej 100 razy mniejsza niż u dorosłych¹. Częstość występowania zakrzepicy zwiększyła się wraz z zastosowaniem coraz nowocześniejszych metod leczenia, ratowaniem coraz mniejszych noworodków oraz powszechnym zakładaniem cewników centralnych u dzieci wymagających przedłużonej terapii dożylnej. Dostępność metod diagnostycznych pozwalających na obrazowanie zmian zakrzepowych, takich jak: dopplerowskie badanie ultrasonograficzne (USG doppler), naczyniowa tomografia komputerowa (angio-TK) i rezonans magnetyczny (MR), zwiększa możliwość wykrycia zmian zakrzepowo-zatorowych².

Prawie wszystkie przypadki zakrzepicy u dzieci dotyczą pacjentów hospitalizowanych, a więc chorych dzieci. Mówimy o zakrzepicy sprowokowanej różnymi chorobami lub przyczynami. Do tych chorób należą: ciężkie zakażenia, choroby nowotworowe, wrodzone wady serca, choroby zapalne jelit i zespół nerczycowy. Zmiany zakrzepowo-zatorowe występują również po zabiegach chirurgicznych, urazach, zwłaszcza narządu ruchu, oraz w następstwie stosowania środków antykoncepcyjnych³. Tylko 5% zmian zakrzepowo-zatorowych u dzieci jest niesprowokowanych, podczas gdy u dorosłych zakrzepica niesprowokowana stanowi 40% wszystkich przypadków⁴.

Niezależnym czynnikiem sprzyjającym pojawieniu się ŻChZZ jest żylny cewnik centralny (CVL – central venous line). Szacuje się, że jest on przyczyną zmian zakrzepowo-zatorowych u ponad 90% noworodków i blisko 50% młodzieży^4-7.

Nie można nie wspomnieć o trombofilii, chociaż jej udział – z wyjątkiem ciężkich niedoborów białek antykrzepliwych, takich jak: białko C, białko S i antytrombina – jest dyskusyjny i zwykle współwystępuje ona z innym istotnym czynnikiem prowokującym zakrzepicę⁸.

Jeśli chodzi o strukturę wiekową populacji pediatrycznej pod kątem występowania ŻChZZ, to najczęściej choroba ta jest rozpoznawana u dzieci poniżej pierwszego roku życia, zwłaszcza u noworodków, oraz w okresie nastoletnim, czyli od 11 do 18 roku życia³.