Przymusowe leczenie uzależnienia od alkoholu
dr n. med. Urszula Zaniewska-Chłopik
- Konsekwencje zdrowotne i społeczne związane z nadużywaniem alkoholu
- Sytuacje, w których możliwe jest zobowiązanie osoby uzależnionej do leczenia odwykowego przez sąd
- Ocena skuteczności procedur stosowanych w tym zakresie – wnioski i zadania na przyszłość
Przymusowe leczenie uzależnienia od alkoholu jest procedurą, która budzi liczne kontrowersje. W Polsce istnieje możliwość zobowiązania osoby uzależnionej od alkoholu do leczenia odwykowego przez sąd, jeśli w związku z uzależnieniem doprowadza ona do rozkładu życia rodzinnego, demoralizuje małoletnich, uchyla się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłóca spokój lub porządek publiczny. Procedura sądowa jest przewlekła i mało efektywna. W związku z tym wysuwane są postulaty rezygnacji z jej stosowania lub dokonania w niej znaczących zmian.
Uzależnienie od alkoholu
Alkohol jest jedną z najczęściej stosowanych używek w Polsce. Dane z kompleksowego badania stanu zdrowia psychicznego polskiego społeczeństwa – EZOP II, przeprowadzonego w naszym kraju w latach 2018-2021, wskazują, że w grupie osób w wieku od 18 do 64 lat zaburzenia związane z jego używaniem występowały w ciągu całego życia u 7,3%, a uzależnienie – u 1,9% badanych1. Negatywne następstwa picia alkoholu są istotnym i wciąż aktualnym problemem. Według raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP–PZH) lata 2015-2020 charakteryzowały się dużym wzrostem śmiertelności związanej z jego spożywaniem (w kategorii zgonów, którym można zapobiec)2. Konsumpcja alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia niektórych typów nowotworów, w tym gardła, krtani, przełyku, wątroby, jelita grubego i piersi – ocenia się, że stanowi podłoże ok. 4% zachorowań na raka rocznie. Etanol i jego metabolit – aldehyd octowy – mają działanie kancerogenne, powodując uszkodzenia DNA i zaburzenia procesu jego naprawy3. Udowodniono także teratogenne, hepatotoksyczne i neurotoksyczne oddziaływanie alkoholu. Jego konsumpcja łączy się ze zwiększonym ryzykiem urazów, chorób sercowo-naczyniowych i zakaźnych (w tym występowania zakażeń ludzkim wirusem niedoboru odporności, kiły, rzeżączki, gruźlicy, zapalenia płuc)4. Co istotne, spożywanie alkoholu wpływa negatywnie nie tylko na zdrowie jednostki, lecz także prowadzi do poważnych konsekwencji społecznych, takich jak wzrost przestępczości, liczby wypadków komunikacyjnych i zaburzeń w zakresie funkcjonowania rodziny5.
Z uwagi na przytoczone fakty leczenie uzależnienia od alkoholu stanowi istotne zagadnienie oraz wyzwanie dla zdrowia publicznego.
