Onkologia
Rak błony śluzowej jamy ustnej (1) – rozpoznawanie i diagnostyka
Dr n. med. Marcin Czajka
Dr n. med. Mariusz Szuta
Prof. dr hab. med. Jan Zapała
Niegojące się owrzodzenie, segmentarne rozchwianie zębów i przykry zapach z ust mogą stanowić oznakę nowotworu.
Dr n. med. Marcin Czajka oraz dr n. med. Mariusz Szuta będą wykładowcami na IV Kongresie Akademii po Dyplomie Stomatologia, który odbędzie się 11 kwietnia 2015 roku.
Rak błony śluzowej jamy ustnej jest stosunkowo rzadkim nowotworem, występującym najczęściej u mężczyzn w szóstej oraz siódmej dekadzie życia. W 2012 roku w populacji polskiej zarejestrowano 1725 nowych przypadków zachorowania na ten typ nowotworu, co stanowiło 1,13 proc. wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce.[1]
Analizując zachorowalność w latach 1999-2012, można zauważyć niewielki, ale stały wzrost nowych przypadków zachorowań na raka błony śluzowej jamy ustnej, wyraźnie zaznaczony od 2007 roku. Przyrost ten jest spowodowany głównie zwiększającą się liczbą nowych przypadków w populacji żeńskiej przy utrzymującej się na w przybliżeniu stałym poziomie zachorowalności wśród mężczyzn (ryc. 1).
Rak najczęściej rozwija się w obrębie języka (26 proc.), warg (24 proc.) oraz dna jamy ustnej (23 proc.). Pozostałe 27 proc. stanowią nowotwory wywodzące się z błony śluzowej dziąseł i policzków, podniebienia twardego czy trójkąta zatrzonowcowego (ryc. 2).
Warto zaznaczyć, że wielu autorów uważa, iż ze względu na nieco odmienne cechy kliniczne rak wargi nie powinien być zaliczany do nowotworów złośliwych jamy ustnej, a amerykańska organizacja National Comprehensive Cancer Network (NCCN) opracowała dla tych guzów odmienne wytyczne postępowania leczniczego.[2]
Etiologia
Rak jamy ustnej może rozwinąć się ab initio lub powstać na bazie potencjalnie złośliwych zmian błony śluzowej, z których najczęstszymi są: rogowacenie białe (leukoplakia), liszaj płaski (lichen planus), brodawczak rogowaciejący (papilloma keratoticum) oraz rogowacenie czerwone (erytroplakia).[3] Na rycinie 3 przedstawiono chorego z rakiem płaskonabłonkowym dziąsła dolnego rozwijającym się w obrębie leukoplakii.
Rak jamy ustnej powstaje na skutek długotrwałego narażenia na czynniki uczestniczące w procesach inicjacji oraz promocji karcinogenezy, do których przede wszystkim zalicza się palenie wyrobów tytoniowych, nałogowe picie alkoholu czy, w krajach Dal...
Obraz kliniczny i symptomatologia
Rak błony śluzowej jamy ustnej może przybierać różne postacie kliniczne. Owrzodzenia nowotworowe najczęściej rozwijają się na bocznej i brzusznej powierzchni języka, wardze dolnej czy w obrębie dna jamy ustnej. Ich nieregularne brzegi są pogrubiałe, a dno kraterowate, często pokryte włóknikiem lub złogami keratynowymi (ryc. 4).
