Dużą grupę pacjentów lekarzy dentystów stanowią osoby niepełnoletnie. Przepisy prawa w dość szeroki sposób regulują zasady udzielania świadczeń zdrowotnych takim pacjentom. Wśród wielu ważnych problemów kluczowe znaczenie ma zagadnienie zgody na postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne i związane z nim procedury informacyjne. W pewnych przypadkach możliwe jest podjęcie czynności diagnostycznych po wyrażeniu zgody przez tzw. opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy.

Pacjent małoletni

Pacjentem małoletnim jest osoba, która w chwili udzielania świadczenia zdrowotnego nie ukończyła 18. r.ż. Ta szczególna grupa pacjentów ma ograniczone (czy wręcz wyłączone) możliwości w zakresie udzielania zgody na interwencję medyczną. Regułą jest, że pacjent do ukończenia 16. r.ż. nie jest uprawniony do wyrażenia wiążącej zgody na świadczenie zdrowotne. W jego imieniu zgodę wyraża, co do zasady, przedstawiciel ustawowy. Natomiast pacjent w przedziale wiekowym pomiędzy 16. a 18. r.ż. ma prawo współdecydować, wraz z przedstawicielem ustawowym, o dopuszczalności procedur medycznych.

Małoletni a prawo do informacji

Zanim przedstawimy problematykę zgody na leczenie małoletniego pacjenta, kilka uwag trzeba poświęcić ciążącemu na lekarzu obowiązkowi informacyjnemu. Należy pamiętać, iż dopełnienie wymogów związanych z prawem pacjenta do informacji jest warunkiem legalności zgody na świadczenie medyczne. Zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: „Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego przedstawiciel ustawowy, mają prawo do uzyskania od osoby wykonującej zawód medyczny przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu, w zakresie udzielanych przez tę osobę świadczeń zdrowotnych oraz zgodnie z posiadanymi przez nią uprawnieniami”. Zgodnie z art. 31 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu”. Pacjentowi po ukończeniu 16. r.ż. lekarz udziela informacji w pełnym zakresie, tak jak osobie pełnoletniej. Natomiast pacjentowi, który nie ukończył 16. r.ż., lekarz ma obowiązek udzielać informacji o stanie zdrowia i proponowanym leczeniu tylko w zakresie i formie niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego (art. 31 ust. 7 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, art. 9 ust. 7 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).