dr n. med. Joanna Kunert

Wydawałoby się, że w obecnych czasach świadomość zdrowotna w społeczeństwie jest dość wysoka. W mediach często pojawiają się informacje o profilaktycznych kampaniach zdrowotnych, a na portalach społecznościowych obserwuje się ogromną rzeszę fanów zdrowego trybu życia bądź odżywiania. Można by zatem sądzić, że troska o stan zdrowia, szczególnie w okresie ciąży, jest kwestią oczywistą. Rzeczywistość jednak znacznie odbiega od tych optymistycznych założeń.

Mimo że wizyty w gabinecie stomatologicznym w czasie ciąży są zalecane przez wytyczne towarzystw naukowych, korzystanie z opieki dentystycznej wśród kobiet ciężarnych nie jest powszechne. Wciąż istnieją w społeczeństwie obawy dotyczące bezpieczeństwa prowadzenia leczenia stomatologicznego w ciąży. I chociaż badania naukowe dowiodły, że zmiany chorobowe w jamie ustnej zachodzące w ciąży mogą być potencjalnym czynnikiem ryzyka poronienia, wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej noworodków oraz próchnicy u dzieci, to powyższe argumenty nie zawsze stanowią wystarczającą motywację do skorzystania z pomocy stomatologa.

Badania ankietowe przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że z profesjonalnej pomocy stomatologicznej korzysta ok. 30% ciężarnych, dla pozostałej części źródłem wsparcia są fora internetowe, na których coraz częściej tworzone są określone społeczności, np. kobiet w ciąży. Warto się zatem zastanowić, czy ten kanał komunikacji i zdobywania informacji może być wartościowym sposobem realizacji edukacji zdrowotnej. Internet jest w dzisiejszych czasach łatwo dostępny, dlatego pomoc przychodzi bardzo szybko. Często jednak zdarza się, że przyszłe matki ślepo wierzą w informacje przekazywane w mediach, choć nierzadko są to subiektywne relacje, a nie fakty poparte badaniami naukowymi.

W ciąży, w wyniku zachodzących zmian hormonalnych, a szczególnie wahań stężeń estrogenów i progesteronu, dochodzi do zaostrzenia zapaleń przyzębia. Zmienia się flora bakteryjna jamy ustnej oraz obniża się odpowiedź immunologiczna. Takie stany bezwzględnie wymagają konsultacji w gabinecie stomatologicznym. Inne zmiany w jamie ustnej, takie jak zapalenie dziąseł albo guzy ciążowe, są jednostkami o łagodnym przebiegu i zaleca się jedynie ich kontrolę i monitorowanie.

W świetle obecnych badań każda kobieta w ciąży powinna zostać przebadana pod kątem zagrożeń zdrowotnych związanych z jamą ustną, poinformowana o właściwej higienie jamy ustnej oraz skierowana, w razie potrzeby, na leczenie stomatologiczne. Takie procedury jak radiografia diagnostyczna, leczenie periodontologiczne, uzupełnienia protetyczne oraz ekstrakcje są bezpieczne, jednak najlepiej wykonywać je w II trymestrze, kiedy zakończona jest organogeneza u płodu. Trymestr III stwarza dodatkowe problemy związane z ułożeniem ciała pacjentki podczas wizyty. Powiększający swoje wymiary płód może uciskać żyłę główną i powodować dyskomfort u przyszłej matki. Podpierając ciężarną z lewej strony, często zmieniając pozycję oraz skracając czas zabiegów, można przeprowadzać procedury stomatologiczne we względnym komforcie.

Pilne interwencje stomatologiczne mogą być wykonywane w dowolnym momencie ciąży, kiedy tylko zaistnieje taka potrzeba.

Warto również zwrócić uwagę na występującą w ciąży próchnicę zębów. Kobiety ciężarne są bardziej narażone na zmiany próchnicowe z kilku powodów. Zwiększona kwasowość w jamie ustnej, częste spożywanie węglowodanów oraz niedostateczna higiena jamy ustnej związana z zapaleniem dziąseł przyczyniają się do szybko postępującej demineralizacji tkanek twardych zębów. Udowodniono, że dzieci matek z wysokim wskaźnikiem intensywności próchnicy (PUW) są bardziej podatne na tę chorobę.

Pacjentki w ciąży, aby zmniejszyć ryzyko próchnicy, powinny szczotkować zęby co najmniej dwa razy dziennie pastą z fluorem i ograniczyć spożywanie słodkich pokarmów. Ksylitol i chloroheksydyna mogą być stosowane jako terapia uzupełniająca w przypadku wysokiego ryzyka próchnicy u matek we wczesnym okresie poporodowym, w celu ograniczenia przenoszenia bakterii próchnicotwórczych na niemowlęta.

Podsumowując, można stwierdzić, że odpowiednia opieka stomatologiczna i profilaktyka w czasie ciąży są w stanie zmniejszyć ryzyko powikłań w okresie prenatalnym oraz minimalizować występowanie próchnicy u niemowląt.

Tym z Państwa, których zainteresował temat i którzy chcieliby dowiedzieć się więcej, polecam artykuł lek. dent. Anny Haładyj „Opieka stomatologiczna nad pacjentkami w ciąży”.

Życzę przyjemnej lektury.