Pierwotne i wtórne objawy negatywne schizofrenii – jak je zróżnicować?
U pacjentów ze schizofrenią niezwykle istotna jest identyfikacja objawów negatywnych, bowiem Ich występowanie często wiąże się z opornością na leczenie. Nie mniej istotne jest odróżnienie objawów pierwotnych od wtórnych, ponieważ strategie postępowania w obu grupach chorych znacznie różnią się od siebie. Z jakich narzędzi i metod należy korzystać by odnieść sukces?
Objawy negatywne schizofrenii ze względu na ich znaczący wpływ na funkcjonowanie pacjentów, niekorzystny charakter rokowniczy oraz trudności terapeutyczne związane z częstą opornością na leczenie mają kluczowe znaczenie kliniczne. Obejmują one zmiany w zakresie spłycenia afektu, alogii, awolicji i apatii, anhedonii i zmniejszenia potrzeb społecznych prowadzące do izolacji. Objawy negatywne dzielimy na pierwotne oraz wtórne. Idiopatyczne objawy pierwotne mają charakter przewlekły i stanowią integralną część procesu chorobowego. Natomiast objawy wtórne nie są wywołane samym procesem chorobowym ale czynnikami towarzyszącymi, do których należą efekty uboczne farmakoterapii, warunki środowiskowe, deprywacja społeczna, zaburzenia nastroju, nałogi i inne. Charakteryzują się wyższą częstością występowania ale z uwagi na możliwe do wskazania podłoże skuteczniej poddają się leczeniu. W praktyce klinicznej prawidłowa identyfikacja i zróżnicowanie objawów pierwotnych od wtórnych mogą jednak okazać się trudne. Najczęściej w tym celu wykorzystywana jest Skala Oceny Objawów Negatywnych (Scale for Assessment of Negative Symptoms – SANS). Skala I generacji opisująca pięć obszarów: spłycenie afektu, alogię, awolicję i apatię, zaburzenia uwagi, anhedonię i nieuspołecznienie (Andreasen 1989). Za kryterium rozpoznania objawów negatywnych pierwotnych uznaje się sytuację, kiedy we wszystkich pięciu domenach występuje objaw – za jego obecność uznaje się punktowanie w zakresie 2–5.1 Jednym z narzędzi różnicujących charakter objawów negatywnych jest również Skala Zespołu Deficytowego (ang. Schedule for the Deficit Syndrome – SDS). Jest to narzędzie I-generacji, w którym wywiad zebrany od pacjenta uzupełniony jest o informacje pochodzące od rodziny pacjenta, historię socjalną i medyczną. Usunięcie zewnętrznych czynników jak jatrogenny wpływ leków oraz redukcja niekorzystnych oddziaływań środowiskowych i społecznych jest pomocne w zróżnicowaniu objawów pierwotnych i wtórnych ale nie zawsze możliwe. Niemniej próby ograniczenia możliwych przyczyn objawów wtórnych powinny zostać podjęte.
Ref.:
1. P. Wójciak. Objawy negatywne schizofrenii pierwotne i wtórne, zespół deficytowy, uporczywe objawy negatywne; Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2017; 12, 3: 108–117
Chcesz dowiedzieć się więcej w zakresie zagadnień z psychiatrii?
Zapraszamy do udziału w międzynarodowym projekcie edukacyjnym „Psychiatria bez granic”. Aby dostarczyć Państwu najnowszych informacji skupionych wokół psychiatrii, powołaliśmy do istnienia projekt, który pozwala czerpać wiedzę bezpośrednio od znanych i cenionych ekspertów ze światowych ośrodków naukowych i klinicznych. To pierwsza tego typu inicjatywa w kraju i niepowtarzalna okazja do uczenia się na doświadczeniach psychiatrów z niemal wszystkich kontynentów. Obejrzyj materiały wideo, w których poruszamy zagadnienia z psychiatrii > https://podyplomie.pl/medVOD/films/5125
Zapraszamy Państwa do udziału w cyklu webinariów, podczas których światowej klasy specjaliści, uwzględniając zalecenie polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych, dzielić się będą sposobami na rozwiązywanie problemów z codziennej praktyki. Zapisz się na webinaria > https://podyplomie.pl/webinars/52
