Czy zagraża nam polio z Ukrainy?

W związku z wykryciem zakażenia polio u pięciorga dzieci z Zakarpacia na Ukrainie, lekarze zadają sobie pytanie, czy choroba może zagrozić także Polsce.
Żadne z ukraińskich dzieci chorych na polio nie było zaszczepione. W obwodzie zakarpackim z tego typu profilaktyką jest problem – przeciwko polio zaszczepionych jest zaledwie 49% dzieci, co oznacza, że kraj ten będzie zmagał się z chorobą. Ponieważ jednak obwód zakarpacki graniczy ze Słowacją, z Węgrami i Rumunią, a także z Polską, zasadne jest pytanie o sytuację w naszym kraju.

Na pytania podyplomie.pl odpowiada dr hab. Magdalena Wieczorek z Zakładu Wirusologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy.

Ile dzieci w Polsce jest niezaszczepionych przeciwko polio?
Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w Polsce szczepienia przeciwko poliomyelitis są obowiązkowe. Mimo narzuconego obowiązku stale rośnie liczba osób uchylających się od szczepień w naszym kraju. Szacuje się, że w 2020 roku poziom zaszczepienia w 3. r.ż. wyniósł około 85%. Jest to wynik niepokojący, niedający gwarancji odporności zbiorowej. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) utrzymanie wysokiego odsetka osób zaszczepionych, na poziomie co najmniej 95%, daje gwarancję nierozprzestrzeniania się zachorowań w populacji.

Czy w kraju podejmowane są działania zapobiegawcze w związku z przypadkami polio na Ukrainie?
Polska, podobnie jak inne kraje na świecie, bierze udział w realizacji Światowego Programu Eradykacji Polio pod egidą WHO. W ramach tego programu w kraju prowadzony jest nadzór nad ostrymi porażeniami wiotkimi u dzieci do 15. r.ż., co pozwala na szybkie wykrycie przypadków zachorowań wywołanych wirusem polio. Każdy przypadek ostrego porażenia wiotkiego u dziecka do 15. r.ż. jest poddawany badaniu wirusologicznemu w Krajowym Ośrodku ds. Diagnostyki Zakażeń Poliowirusami akredytowanym przez WHO. W Polsce prowadzone są także badania środowiska w kierunku wykrycia krążenia wirusa polio w populacji. Wykrycie przypadków ostrych porażeń wiotkich wywołanych wirusem polio na Ukrainie, kraju sąsiadującym z Polską, nakłada na kraje ościenne obowiązek wzmocnienia prowadzonych nadzorów. I takie też działania podjęła Polska.

Czy polscy lekarze powinni być czujni?
Utrzymanie statusu kraju wolnego od polio wymaga współdziałania wielu instytucji w Polsce, ale największy obowiązek spoczywa na lekarzach. Szczególną misję mają do wypełnienia pediatrzy, którzy mogą zwrócić uwagę rodzicom na uzupełnienie zaległych szczepień przeciwko polio i w przypadku odmowy wskazać ryzyko powrotu tej już w Polsce zapomnianej choroby. Wyjątkową czujność powinni wykazać neurolodzy dziecięcy, który rozpoznają pediatryczne przypadki ostrych porażeń wiotkich. Ważne jest zgłoszenie każdego przypadku ostrego porażenia u dzieci do 15. r.ż. oraz pobranie próbek do badań wirusologicznych.

Czy ta choroba wystąpiła w Polsce w ostatnich latach?
Polska jest krajem wolnym od poliomyelitis od 1984 roku, kiedy to wykryto ostatni przypadek zachorowania wywołany szczepem dzikim wirusa polio typu 1. W 2002 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała region europejski, w tym Polskę, za wolny od polio.