Od dziś lepsza kontrola recept – reakcja na przypadki zgonów po fentanylu

Niebezpieczeństwo związane z łatwym dostępem do substancji o działaniu narkotycznym poprzez system e-recept i teleporad staje się coraz bardziej widoczne. Lekarze ostrzegają, że brak odpowiednich standardów i kontroli umożliwia zdobywanie silnych opioidów przez osoby uzależnione oraz ich dystrybucję na czarny rynek. Pomimo wprowadzenia zmian w prawie blisko rok temu, problem nie został rozwiązany. Minister zdrowia zareagowała, nakazując wdrożenie stałego monitoringu wystawiania i realizacji recept na opioidy, który ma ruszyć już od poniedziałku.

Problem narkotyków na polskich ulicach

Doniesień o polskich ofiarach fentanylu jest coraz więcej: w Poznaniu zmarła 19-latka, do pięciu zgonów doszło w niewielkim mazowieckim Żurominie. W mediach społecznościowych krążą nagrania przedstawiające odurzone osoby zachowujące się tak samo jak wcześniej widzieliśmy na obrazkach z ulic w USA. Fentanyl to opioid sto razy silniejszy niż morfina, stosowany w leczeniu bólu, opiece paliatywnej i anestezjologii, który na czarnym rynku bywa mieszany z innymi substancjami, co dodatkowo zwiększa jego niebezpieczeństwo.

Receptomaty i teleporady luką w systemie

Jakub Kosikowski, rzecznik Naczelnej Rady Lekarskiej, zauważa, że problemem są standardy teleporad, a właściwie ich brak. Obecnie „badanie” pacjenta w niektórych placówkach odbywa się poprzez wypełnienie online ankiety, co nie jest równoznaczne z faktycznym badaniem medycznym. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie niedawno orzekł, że takie praktyki są niewłaściwe.

Potrzebne zmiany w prawie

Jakub Kosikowski, ale także m.in. farmaceuci, apelują o wprowadzenie nowych standardów teleporady, które uniemożliwią przeprowadzanie badań wyłącznie na podstawie ankiety lub czatu. Proponują, aby pierwsza wizyta pacjenta była osobista lub odbywała się w formie teleporady audiowideo, a nie telefonicznej. Dodatkowo lekarze powinni mieć dostęp do pełnej historii przepisanych pacjentowi leków, co pozwoliłoby lepiej monitorować i kontrolować ich stosowanie.

Monitoring recept na opioidy

Minister zdrowia Izabela Leszczyna zapowiedziała w sobotę w Polsacie, że od poniedziałku ruszy codzienny system monitorowania wystawiania i realizacji recept na opioidy, w tym fentanylu. System ten umożliwi szybkie wykrywanie i reagowanie na nieprawidłowości poprzez działania Głównego Inspektora Farmaceutycznego i zawiadamianie organów ścigania. Minister Leszczyna podkreśliła, że dane pacjentów są w pełni chronione i nie będą udostępniane.

Problemy z nadzorem nad receptami

E-receptowe nadużycia są trudne do wykrycia, szczególnie że recepty na opioidy często są wystawiane poza refundacją, co oznacza, że nie podlegają one kontroli Narodowego Funduszu Zdrowia. Były minister cyfryzacji i wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński w mediach społecznościowych opisał, jak łatwo można uzyskać e-receptę na śmiertelną dawkę morfiny. Zapowiedział wniosek o pilne posiedzenie Komisji Zdrowia w sprawie zmian prawnych, które uniemożliwią nadużycia związane z e-receptami i teleporadami.

Konieczne ostre kroki

Lekarze i eksperci zdrowotni zgodnie apelują o pilne uszczelnienie systemu e-recept i teleporad. Konieczne jest wprowadzenie nowych standardów i monitoringu, które zapobiegną nieetycznym praktykom i ograniczą dostęp do substancji o działaniu narkotycznym. Minister zdrowia Izabela Leszczyna podjęła już pierwsze kroki, ale konieczne są dalsze działania legislacyjne i kontrolne, aby skutecznie walczyć z tym niebezpiecznym procederem. W przeciwnym razie w Polsce może powtórzyć się scenariusz dobrze znany z USA, gdzie co roku z przedawkowania umiera około 100 tys. osób.